O‘zbekiston-Sloveniya: 30 yillik sheriklik va hamkorlikning yangi ufqlari

O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 21-22 may kunlari rasmiy tashrif bilan Sloveniyada bo‘ladi.

Ushbu tashrif O‘zbekiston-Sloveniya diplomatik munosabatlari o‘rnatilganining 30 yilligi nishonlanadigan yilda amalga oshishi ramziy ma’noga ega. 1995-yil 16-yanvardan boshlab ikki tomonlama hamkorlik barqaror dinamikani namoyon etib, siyosiy, iqtisodiy va madaniy-gumanitar sohalarni qamrab olgan holda izchil rivojlanib bormoqda.

Ekspertlarning fikricha, O‘zbekiston va Sloveniya o‘rtasidagi siyosiy hamkorlik o‘zaro hurmat va konstruktiv muloqot ruhida yanada rivojlantirish va chuqurlashtirish uchun salmoqli salohiyatga ega. Har ikki davlat tashqi siyosiy va iqtisodiy aloqalarini diversifikatsiya qilishga intilib, o‘zaro manfaatli almashinuvlarga ko‘maklashuvchi va ikki tomonlama munosabatlarni mustahkamlashga xizmat qiluvchi umumiy til topishmoqda. Sloveniya Yevropa Ittifoqi aʼzosi sifatida Oʻzbekiston uchun Yevropa Ittifoqi bilan munosabatlarni chuqurlashtirish borasidagi saʼy-harakatlarida muhim hamkor hisoblanadi.

2005-yil mart oyida O‘zbekiston Prezidentining Sloveniyaga birinchi rasmiy tashrifi bo‘lib o‘tdi va bu ikki tomonlama munosabatlar rivojida muhim bosqich bo‘ldi. Keyingi yillarda parlamentlararo aloqalar, xalqaro tashkilotlar doirasidagi hamkorlik faollashdi.

Xususan, Lyublyana BMT Bosh Assambleyasining O‘zbekiston tashabbusi bilan qabul qilingan “Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishni jadallashtirishda parlamentlarning rolini oshirish to‘g‘risida” (2022 yil) va “O‘rmonlarni barqaror boshqarish, shu jumladan, o‘rmonlarni ko‘paytirish va qayta tiklashga ko‘maklashish” rezolyutsiyalarini qo‘llab-quvvatladi va ularning hammuallifi bo‘ldi. (2024).

2025-2027 yillar uchun EKOSOS aʼzoligi uchun ovoz berishda Sloveniya ham Oʻzbekistonni qoʻllab-quvvatladi. Bundan tashqari, tomonlar 2025-2028 yillarga mo‘ljallangan Inson huquqlari bo‘yicha qo‘mita (O‘zbekiston) va 2026-2028 yillarga mo‘ljallangan (Sloveniya) Inson huquqlari bo‘yicha kengash a’zoligiga bir-birining nomzodlarini o‘zaro qo‘llab-quvvatladi.

YUNESKO doirasida 2017-yilda O‘zbekiston Sloveniyaning Xalqaro gidrologiya dasturining Hukumatlararo kengashi va Xalqaro ta’lim byurosi kengashi a’zoligiga ikkinchi saylov guruhi darajasidagi nomzodini qo‘llab-quvvatladi.

Ikki davlat tashqi ishlar vazirliklari o‘rtasida konstruktiv muloqot olib borilmoqda. 2024-yil noyabr oyida Toshkent shahrida Sloveniya Tashqi va Yevropa ishlari vazirligi Davlat kotibi Marko Stucin ishtirokida TIVlararo siyosiy maslahatlashuvlarning uchinchi raundi bo‘lib o‘tdi. Tomonlar diplomatik ishtirokni kengaytirish istiqbollarini muhokama qildilar va maslahatlashuvlarning navbatdagi raundini 2025-yilda Lyublyanada o‘tkazishga kelishib oldilar.

Turli darajadagi muntazam uchrashuvlar va maslahatlashuvlar, jumladan, rasmiy delegatsiyalarning tashriflari va elchilar almashinuvi xalqaro va mintaqaviy kun tartibidagi dolzarb masalalar bo‘yicha bir-birlarining pozitsiyalarini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.

Ikki davlat oʻrtasidagi iqtisodiy hamkorlik ham ijobiy dinamikani koʻrsatmoqda. Sloveniya Yevropa Ittifoqi aʼzosi sifatida Yevropa Ittifoqi bilan savdo va sarmoyaviy hamkorlikni kengaytirish nuqtai nazaridan Oʻzbekiston uchun strategik ahamiyatga ega. Sloveniya bilan hamkorlikni rivojlantirish sarmoyalarni jalb qilish, ilg‘or texnologiyalarni joriy etish va eksport bozorlarini kengaytirish uchun imkoniyatlar ochadi.

O‘zaro tovar ayirboshlash hajmi 40 foizga oshgan 2022-yildan buyon o‘zaro tovar ayirboshlash ko‘lami barqaror o‘sib bormoqda, bunga O‘zbekistonning Yevropa Ittifoqining “GSP+” umumiy imtiyozlar tizimining benefitsiari maqomini olishi, jumladan, muhim omil bo‘lmoqda. 2024-yil yakunlariga ko‘ra, O‘zbekiston va Sloveniya o‘rtasidagi tovar ayirboshlash o‘tgan yilga nisbatan 60,3 foizga oshgan. 2025-yilning birinchi choragi statistikasi shuni ko‘rsatadiki, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan tovar ayirboshlash yana 47,8 foizga o‘sgan. E’tiborlisi, O‘zbekistondan eksport 20 barobardan ziyod oshgani, Sloveniyadan import esa 10 foizga qisqargani o‘zbek mahsulotlarining Yevropa bozorida raqobatbardoshligi oshib borayotganidan dalolat beradi.

O‘zbekiston Sloveniyaga asosan xomashyo va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qiladi, Sloveniya esa yuqori texnologiyali uskunalar, farmatsevtika, avtomobil butlovchi qismlari va boshqa sanoat tovarlarini yetkazib beradi. Ayniqsa, ishlab chiqarish va axborot texnologiyalari sohalarida tovar va xizmatlar turlarini kengaytirish uchun salmoqli salohiyat mavjud.

2023-yil fevral oyida Toshkentda O‘zbekiston-Sloveniya biznes-forumi bo‘lib o‘tdi va uning doirasida Iqtisodiy hamkorlik to‘g‘risidagi bitim imzolandi. Avtomobilsozlik, gidroturbinalar ishlab chiqarish, farmatsevtika, agrosanoat majmuasini yaratish, shuningdek, Sloveniyaning Mercator Group chakana savdo tarmog‘ining O‘zbekistonda filialini ochish kabi yo‘nalishlarda qo‘shma loyihalarni amalga oshirish istiqbollari muhokama qilindi.

O‘zaro sarmoyaviy sheriklikdan tomonlarning manfaatdorligi hamkorlikni rivojlantirishning muhim omili hisoblanadi. Iqtisodiy islohotlarni faol amalga oshirayotgan O‘zbekiston sloveniya kompaniyalariga turli tarmoqlar, jumladan, to‘qimachilik, qurilish, farmatsevtika va turizm kabi sohalarga sarmoya kiritish uchun qulay shart-sharoitlarni taklif qilmoqda. Sloveniya kompaniyalari, o‘z navbatida, O‘zbekistonga innovatsiyalar va yuqori texnologiyalar sohasida tajriba taklif etishi mumkin. Bugungi kunda O‘zbekistonda Sloveniya sarmoyasi ishtirokidagi uchta korxona faoliyat ko‘rsatmoqda: bitta qo‘shma korxona va ikkitasi 100 foiz xorijiy kapital ishtirokida.

Energetika, logistika, turizm kabi sohalarda qo‘shma loyihalar ishlab chiqilmoqda. Tabiiy go‘zalligi va rivojlangan sayyohlik infratuzilmasi bilan mashhur Sloveniya o‘zbekistonlik sayyohlarda qiziqish uyg‘otmoqda. Shu bilan birga, O‘zbekistonning qadimiy shaharlari va boy tarixi sloveniyalik sayyohlarni tobora ko‘proq o‘ziga jalb qilmoqda. Turistik aloqalarni rivojlantirish shaxslararo aloqalarni chuqurlashtirishga yordam beradi.

Oliy darajadagi Oʻzbekiston-Sloveniya uchrashuvi arafasida Lyublyana shahrida boʻlib oʻtgan Oʻzbekiston ishbilarmon doiralari delegatsiyasi toʻqimachilik va meva-sabzavot mahsulotlari, mineral oʻgʻitlar, plastmassa va boshqa sanoat qurilish materiallari, farmatsevtika va boshqa nosozliklar yetkazib berish assortimenti va hajmini kengaytirish orqali oʻzaro tovar ayirboshlash hajmini 500 million dollarga yetkazish boʻyicha bir qator aniq kelishuvlarga erishildi. yuqori qo'shimcha qiymatga ega tayyor mahsulotlar.

O‘zbekistonning Markaziy Osiyodagi va Sloveniyaning Yevropadagi geografik joylashuvi ikki mintaqani bog‘lovchi transport yo‘laklarini rivojlantirishda samarali hamkorlik qilish uchun imkoniyatlar yaratadi. Shu bois ikki davlat ham transport-logistika sohasidagi hamkorlikni kengaytirish, jumladan, ikki davlat poytaxtlari o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri havo qatnovini yo‘lga qo‘yishdan manfaatdor.

Ikki tomonlama munosabatlarda madaniy-gumanitar aloqalar muhim o‘rin tutadi. Ular xalqlar o‘rtasidagi o‘zaro hamjihatlik va do‘stlikni mustahkamlashga hissa qo‘shmoqda.

Madaniy almashinuv doirasida ikki mamlakat madaniy merosini targʻib qilish maqsadida koʻrgazmalar, konsertlar va festivallar kabi turli madaniy tadbirlar oʻtkazilmoqda.

2024-yil noyabr oyida Toshkentda Sloveniya Tashqi va Yevropa ishlari vazirligi Davlat kotibi bilan uchrashuv boʻlib oʻtdi, unda ilmiy va taʼlim loyihalari, akademik almashinuvlar va qoʻshma taʼlim dasturlari istiqbollari muhokama qilindi.

Tahlillar har ikki davlatning ta’lim sohasidagi hamkorlikka qiziqishi ortib borayotganini ko‘rsatmoqda, shuning uchun bu sohani rivojlantirish o‘zaro manfaatli va samarali bo‘lishini va’da qilmoqda.

Shu tariqa, diplomatik munosabatlar o‘rnatilganining 30 yilligi nishonlanadigan yilda O‘zbekiston va Sloveniya o‘zaro hurmat va umumiy manfaatlarga asoslangan hamkorlikni yanada mustahkamlash istagini namoyon etmoqda.

Shu nuqtai nazardan, O‘zbekiston Prezidentining Sloveniyaga bo‘lajak tashrifining qizg‘in dasturi, oliy darajadagi rejalashtirilgan uchrashuv va muzokaralar ikki tomonlama munosabatlarning yangi ufqlarini belgilab, ularga serqirra va jadal tus berishi shubhasiz.

"Dunyo" IA