Ma'muriy islohot boshqaruv nutqidagi asosiy mavzulardan biri bo'lib, rivojlanayotgan huquqiy ta'limotlarni ma'muriy amaliyot bilan birlashtirishga intiladigan yadro vazifasini bajaradi. Tarixiy binolar, huquqiy paradigmalar va ijtimoiy-iqtisodiy dinamikaga asoslangan islohot yo'li ham davomiylik, ham o'zgarish bilan tavsiflanadi. 

O'zbekiston ma'muriy o'zgarishga intilib, o'tmish, hozirgi va kelajak o'rtasidagi bunday murakkab o'zaro munosabatlarning dalilidir. Global tendentsiyalar, milliy imperativlar va ularga xos bo'lgan tizimli muammolarning notinch dengizida harakatlanib, mamlakat "aqlli" boshqaruvning zamonaviy, samarali va tezkor modelini yaratishga harakat qilmoqda. 

Ma'muriy islohotlar to'g'risida qaror qabul qilishning ahamiyati shundaki, respublikada turmush darajasi to'g'ridan-to'g'ri davlat boshqaruvi va institutlarning sifatiga bog'liq.

Davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan samarali boshqaruv tizimini yaratishga qaratilgan keng ko'lamli ma'muriy islohotlar amalga oshirildi, bu yangi O'zbekistonning shakllanishining muhim sharti hisoblanadi.

Jumladan, O'zbekiston Prezidentining "yangi O'zbekistonning ma'muriy islohotlarini amalga oshirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi va "yangi O'zbekistonning ma'muriy islohotlari doirasida respublika ijro etuvchi hokimiyat organlari faoliyatini samarali tashkil etish chora-tadbirlari to'g'risida" gi farmoni va qaroriga muvofiq ixcham davlat boshqaruvi tizimini shakllantirish, qarorlar qabul qilish jarayonlarini soddalashtirish, rahbarlarning mas'uliyatini oshirish va ularning faoliyati samaradorligini ta'minlash.

2023 yil 1 yanvardan boshlab mustaqil faoliyat ko'rsatayotgan respublika ijro etuvchi hokimiyat organlari soni 61 tadan 28 tagacha, shu jumladan vazirliklar soni 25 tadan 21 tagacha qisqartirildi.

Ijro etuvchi hokimiyat organlari xodimlari, shu jumladan rahbarlar tarkibi 30 foizga qisqartirildi, 24 ta davlat organlari o'zlarining tashkiliy bo'ysunishlarini o'zgartirdilar.

Mustaqil ijro etuvchi hokimiyat va vazirliklar sonining qisqarishi konsolidatsiyaga o'tishni anglatadi, bu esa boshqaruvda ko'proq izchillik va muvofiqlashtirishni ta'kidlaydi. Bo'limlarni to'liq bekor qilish to'g'risidagi qaror ortiqcha ishdan xalos bo'lish va har bir ma'muriy tuzilmaning aniq, aniq va asosli tayinlanishini ta'minlash istagini ta'kidladi.

Xodimlarni, ayniqsa ijro etuvchi hokimiyat organlarida qisqartirish faqat tejash maqsadida amalga oshirilmadi. Bu yanada moslashuvchan va chaqqon byurokratiyani yaratishga qaratilgan strategik harakat edi. Bunga qo'shimcha ravishda, adolatli ish haqi tizimi joriy etildi – bu boshqaruv sifati ma'muriy xodimlarning motivatsiyasi, ish haqi va axloqiy holati bilan uzviy bog'liqligini ko'rsatadigan muhim qadamdir.

Islohotlar natijasida vazirlarga davlat birliklarini taqsimlash, tuzilmalar va tarkibiy bo'linmalarni shakllantirish, tizimda kadrlar siyosatini amalga oshirish bo'yicha mustaqillik va bir qator vakolatlar beriladi.

Bu shuni anglatadiki, har bir rahbarning yakuniy natija uchun javobgarligi kuchayadi.

Vazirlarning siyosiy javobgarligi, hukumat qarorlari loyihalari, mamlakat hayoti bilan bog'liq muhim ijtimoiy-iqtisodiy masalalar ularning bevosita ishtirokida kollegial tizimga o'tkazildi.

Shuningdek, respublika ijro etuvchi hokimiyati rahbarlari ajratilgan mablag'lardan samarali va maqsadli foydalanish uchun javobgarlikni o'z zimmalariga oladigan tizim yaratildi. 

Agar ilgari respublikada vazirlik, davlat qo'mitasi, qo'mita, agentlik, inspeksiya, markaz kabi ijro etuvchi hokimiyatning oltita shakli mavjud bo'lgan bo'lsa, endi faqat tashkiliy shakllar – vazirliklar, qo'mitalar, agentliklar va inspeksiyalar belgilanadi. Bundan tashqari, birinchi marta respublika ijro etuvchi hokimiyat organlarining huquqiy maqomini tavsiflovchi aniq talablar belgilandi. 

Respublika ijro etuvchi hokimiyati funksiyalarining yagona reyestrini yuritish imkonini beruvchi "Davlat funksiyalari" onlayn axborot tizimi yaratildi. Uning doirasida ijro etuvchi hokimiyat organlari funksiyalarini amalga oshirish mexanizmlari, shuningdek moliyaviy va kadrlar resurslari tizimli tahlil qilindi. Natijada, ularni kamida 10 foizga qisqartirishga qaror qilindi.

Tarkibiy bo'linmalarni shakllantirish va respublika ijro etuvchi hokimiyat organlarida – vazirliklar, qo'mitalar, agentliklar va inspeksiyalarda lavozimlarni joriy etish bo'yicha yagona talablar belgilandi.

O'zbekistonda ma'muriy islohotlar kompleks yondashuvni va maqsad va vazifalarni aniq tushunishni talab qiladigan murakkab jarayondir. Amalga oshirilgan o'zgarishlarga qaramay, davlat boshqaruvi tizimini optimallashtirish bo'yicha ishlar davom etmoqda. Faqat nazariy asoslar va amaliy tajribani birlashtirish ushbu yo'nalishda eng yaxshi natijalarga erishishga imkon beradi.

Muhsin Husanova, 

Argos departamenti rahbarining o'rinbosari