Ko'p o'lchovli qashshoqlik indeksi mamlakat ichidagi o'zgarishlarning barometri bo'lib xizmat qiladi

Bu haqda CERR direktori Obid Hakimov BMT Bosh Assambleyasi doirasida yuqori darajadagi xalqaro konferensiyada ma'lum qildi.

2023-yil 20-sentabr kuni BMTning Nyu-Yorkdagi shtab-kvartirasida BMT Bosh Assambleyasi doirasida "ko'p o'lchovli qashshoqlikka qarshi hamkorlik tarmog'i (MPPN) va Oksford qashshoqlik va inson taraqqiyoti tashabbusi (OPHI) tomonidan tashkil etilgan" o'zaro bog'liq SDGLARGA erishish uchun ko'p o'lchovli qashshoqlik indeksidan samarali foydalanish " mavzusida yuqori darajadagi konferentsiya bo'lib o'tdi).
Tadbirning maqsadi qashshoqlik muammosini munozara markaziga qo'yish, shuningdek, qashshoqlikda yashovchi odamlarga ko'proq ta'sir ko'rsatadigan va butun jamiyat farovonligiga hissa qo'shadigan barqaror echimlarni ishlab chiqish uchun harakatlarni rag'batlantirish va hamkorlikni rivojlantirish edi. 
Yuqori darajadagi tadbirda iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi direktori Obid Hakimov ma'ruza qildi.
 
O'zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi rahbari o'z nutqida so'nggi yillarda O'zbekiston hukumati mamlakat ichidagi qashshoqlik muammosini hal qilishda katta yutuqlarga erishganini ta'kidladi. O'zbekiston-daromad darajasi o'rtacha darajadan past va aholisi 36 milliondan ortiq bo'lgan mamlakat. 2022 yilda aholining taxminan 14 foizi, ya'ni 5,4 million kishi qashshoqlikda yashagan. 
Qashshoqlik muammosini hal qilish, shuningdek, 2030 yilga kelib qashshoqlikni 7 foizga kamaytirishni maqsad qilgan "O'zbekiston – 2030" strategiyasini qabul qilishni o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, tasdiqlangan ijtimoiy himoya strategiyasi barcha fuqarolar uchun ijtimoiy himoyaning minimal darajasini ta'minlaydigan tizimni yaratish rejalarini belgilaydi. 
"Bunga qamrovni kengaytirish va ijtimoiy yordamga murojaat qilishni yaxshilash orqali erishiladi. Bugungi kunda ijtimoiy himoya qilishning barcha mexanizmlari BMTTD va UNICEF ko'rsatmalariga muvofiq yangi tashkil etilgan ijtimoiy himoya milliy agentligi doirasida birlashtirilgan", — dedi O. Hakimov.
Bundan tashqari, barqaror rivojlanish maqsadlariga, xususan, qashshoqlikni har qanday shaklda yo'q qilishga qaratilgan 1-maqsadga erishishni jadallashtirish maqsadida O'zbekiston hukumati ko'p o'lchovli qashshoqlik muammosini tan oldi va ushbu ko'rsatkichni ishlab chiqishni eng ustuvor vazifalardan biri sifatida belgilab berdi. Shunday qilib, milliy qashshoqlik chegarasi minimal iste'mol xarajatlariga asoslanadi. 
Nutq davomida O'zbekiston BMTTD, UNICEF, Innocenti UNICEF va Oksfordning qashshoqlikka qarshi kurash va inson salohiyatini rivojlantirish tashabbusi bilan hamkorlikda ko'p o'lchovli qashshoqlik indeksini (MPI) o'lchash bo'yicha pilot loyihani amalga oshirgani ta'kidlandi. Ushbu ish O'zbekiston kontekstida qashshoqlik, jumladan, bolalar qashshoqligi ko'lami va chuqurligini har tomonlama tahlil qilishga qaratilgan.
CEER direktori tadbir ishtirokchilariga tadqiqot ikki bosqichni o'z ichiga olganligini aytdi: birinchi so'rov 2022 yilda 1500 ta uy xo'jaliklari o'rtasida o'tkazildi, bu erda ko'p o'lchovli qashshoqlik ta'rifi ishlab chiqilgan. 
2023 yilda 4515 ta uy xo'jaliklarining ma'lumotlari to'planib, xalq farovonligiga ta'sir qiluvchi turli ijtimoiy-iqtisodiy omillarga e'tibor qaratildi.
"Bu omillarga ta'lim, bandlik, sog'liqni saqlash, ijtimoiy himoya, turmush darajasi, ma'lumot olish, ovqatlanish va boshqalar kiradi. Barcha masalalar O'zbekistonning o'ziga xos kontekstiga puxta moslashtirildi, bu bizga mamlakatda mahrumlikning o'ziga xos jihatlarini aniq aks ettiruvchi ko'rsatkichni ishlab chiqishga imkon berdi", — deya ta'kidladi O. Hakimov.
Ko'p o'lchovli qashshoqlik ko'rsatkichlari haqida gapirganda, MPI farovonlikning 3 o'lchovi bo'yicha guruhlangan 13 ko'rsatkichni o'z ichiga olganligi qayd etildi: 
* moddiy-texnik baza va yashash sharoitlari
* sog'liqni saqlash va ijtimoiy kapital
* moliyaviy xizmatlardan keng foydalanish va bandlik 
 
"MPI tadqiqotining dastlabki natijalari bizga mamlakatimizdagi qashshoqlik haqida to'liq ma'lumot beradi. Ushbu muammoni hal qilish uchun "O'zbekiston – 2030" strategiyasida mamlakat yalpi ichki mahsulotining ikki baravar ko'payishi va qashshoqlik xavfi ostida bo'lgan 4,5 million kishining daromadini oshirish kabi asosiy maqsadlar belgilangan", — deya ta'kidladi O. Hakimov. 
Nutq davomida ta'kidlanishicha, strategiyada ta'lim tizimini yanada rivojlantirish bilan bog'liq ijtimoiy majburiyatlar, shu jumladan maktabgacha ta'lim qamrovini kengaytirish va yoshlarni oliy o'quv yurtlariga qabul qilishning kamida 50% darajasi ta'kidlangan. 
Bundan tashqari, sog'liqni saqlashni moliyalashtirishni ikki baravar oshirish va sog'liqni saqlash muassasalarini 100% raqamlashtirishga erishish orqali sog'liqni saqlash sohasini rivojlantirish ustuvor yo'nalishdir.
Xulosa qilib aytganda, O. Hakimov strategiya muhtojlarni ijtimoiy himoya qilish bilan to'liq qamrab olinishini ta'minlash va ishsizlik darajasini 7% gacha kamaytirishga, shu jumladan yoshlar va nogironlar uchun barqaror va samarali ish imkoniyatlarini ta'minlashga qaratilganligini ta'kidladi.
Shunday qilib, MPI kelgusi 7 yil ichida mamlakat ichidagi haqiqiy o'zgarishlarning barometri bo'lib xizmat qiladi.