Yangi O'zbekistonning xalqaro tashabbuslarini amalga oshirish-mamlakatning ochiq va pragmatik tashqi siyosatini global e'tirof etish

So'nggi yillarda xalqaro hamjamiyatning O'zbekistonga e'tibori sezilarli darajada oshdi. 2017-2021-yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha harakatlar strategiyasiga va 2022-2026-yillarda yangi O'zbekistonni rivojlantirish strategiyasiga muvofiq mamlakatni rivojlantirishning yangi modeliga o'tish mamlakat tashqi siyosatining sezilarli o'zgarishini oldindan belgilab berdi.  

Bugun O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida amalga oshirilayotgan mamlakatimizning yangilangan tashqi siyosati keng ko'lamli ichki islohotlar kursining organik davomi bo'lib, pragmatik va strategik jihatdan tasdiqlangan. 
O'zbekiston tashabbusi bilan amalga oshirilgan milliy manfaatlarni ilgari surish hamda mintaqaviy va xalqaro taraqqiyot va xavfsizlik muammolarini hal etishga qaratilgan bir qator muhim chora-tadbirlar O'zbekistonning ishonchli hamkor, xalqaro munosabatlarning faol ishtirokchisi sifatidagi roli va nufuzi ortib borayotganidan dalolat beradi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev 14 iyul kuni o'zining inauguratsiya nutqida ta'kidlaganidek, O'zbekiston Markaziy Osiyo davlatlari bilan do'stlik, yaxshi qo'shnichilik va strategik sheriklik munosabatlarini yanada mustahkamlash, uzoq va yaqin xorijiy davlatlar bilan ko'p qirrali hamkorlikni kengaytirishga qaratilgan chuqur o'ylangan tashqi siyosat va iqtisodiy diplomatiyani izchil davom ettiradi.
So'nggi olti yil ichida O'zbekistonning yangi tashqi siyosat kursining amaliy natijalari:
Birinchisi. Markaziy Osiyoda yangi mazmunli mintaqaviy kun tartibini boshlash. Qo'shnilar bilan yaxshi qo'shnichilik va hamkorlikni mustahkamlash, mintaqaviy xavfsizlikni saqlash, savdo-iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish, qardosh xalqlar bilan madaniy-gumanitar aloqalarni chuqurlashtirish foydasiga ikki tomonlama munosabatlarning strategik asoslarini qayta ko'rib chiqib, O'zbekiston mintaqa davlatlari bilan munosabatlarni yangi bosqichga ko'tarishga muvaffaq bo'ldi.   
Prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan ilgari surilgan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining maslahat uchrashuvlarini muntazam o'tkazish tashabbusi Markaziy Osiyo mintaqasining barqaror va barqaror rivojlanishiga muhim hissa qo'shdi. 2018 yildan beri davlat rahbarlarining ushbu formatdagi to'rtta uchrashuvi bo'lib o'tdi, beshinchisi 2023 yil 14-15 sentyabr kunlari Dushanbe shahrida bo'lib o'tadi.
Ushbu yangi o'zaro ta'sir mexanizmining ishga tushirilishi mintaqadagi siyosiy iqlimning sezilarli yaxshilanishiga yordam berdi, mamlakatlarga savdo-iqtisodiy hamkorlikni faollashtirish, tovarlar, xizmatlar va kapital uchun to'siqlarni olib tashlash bo'yicha mazmunli muloqotni boshlashga imkon berdi. 
Yangi sharoitda Markaziy Osiyo eng jadal rivojlanayotgan mintaqalardan biriga aylanmoqda. So'nggi 6 yil ichida besh mamlakatning yalpi ichki mahsuloti ikki baravar ko'payib, 400 milliard dollarni tashkil etdi.shu bilan birga, Markaziy Osiyo tashqi savdo aylanmasining umumiy hajmida tovarlarning o'zaro savdosi ulushi 2014 yildagi 6 foizdan 2022 yilda 11 foizga oshdi.
Mintaqa mamlakatlarining konsolidatsiyasi Markaziy Osiyoning tashqi sheriklar uchun jozibadorligini oshirishga, yirik davlatlar va birlashmalar bilan hamkorlikni kengaytirishga yordam berdi. Shunday qilib, ular bilan "Markaziy Osiyo plyus" formatidagi muloqot maydonchalari 2017 yildagi 4 tadan 2023 yilda 11 taga ko'tarildi.
Xavfsizlik, savdo, energetika, transport va madaniyat sohalarida mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirishni faol targ'ib qilib, O'zbekiston Markaziy Osiyo xavfsizligi, rivojlanishi va mintaqalararo aloqalari masalalari bo'yicha bir qator xalqaro tashabbuslar bilan chiqdi.
Ular BMT Bosh Assambleyasining bir qator qarorlarida qo'llab-quvvatlandi: "Markaziy Osiyo mintaqasida tinchlik, barqarorlik va barqaror rivojlanishni ta'minlash bo'yicha mintaqaviy va xalqaro hamkorlikni mustahkamlash", "Markaziy Osiyoda barqaror turizm va barqaror rivojlanish", "Orolbo'yi mintaqasini ekologik innovatsiyalar va texnologiyalar zonasi deb e'lon qilish to'g'risida", "Markaziy va Janubiy o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni mustahkamlash to'g'risida". Osiyo " deb nomlangan. BMTga a'zo davlatlar tomonidan ularni qabul qilishda Jahon hamjamiyati tomonidan O'zbekistonning mintaqaviy barqarorlik va barqaror rivojlanishni mustahkamlashga qo'shgan amaliy hissasi e'tirof etildi.
Ikkinchisi. 2017 yildan boshlab O'zbekiston Afg'oniston bilan savdo, transport, energetika, ta'lim sohalarida munosabatlarni rivojlantirish, ushbu mamlakatni mintaqaviy savdo-iqtisodiy aloqalarga jalb etish borasidagi sa'y-harakatlarini sezilarli darajada faollashtirdi.
Toshkent Markaziy Osiyo mamlakatlarining Afg'onistondagi xalqaro barqarorlashtirish harakatlaridagi ishtirokini kuchaytirishda muhim rol o'ynadi. Toshkentda Afg'oniston bo'yicha "tinchlik jarayoni, xavfsizlik sohasidagi hamkorlik va mintaqaviy hamkorlik" (2018 yil mart) va "Afg'oniston: xavfsizlik va iqtisodiy rivojlanish" (2022 yil iyul) kabi yirik xalqaro konferensiyalar bo'lib o'tdi. O'zbekiston nafaqat xalqaro hamjamiyatning Afg'oniston masalasiga e'tiborini saqlab qolishga ko'maklashdi, balki bu mamlakatni Markaziy Osiyoning ajralmas qismi va Markaziy va Janubiy Osiyo o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik loyihalarining muhim bo'g'ini sifatida mutlaqo yangi tasavvurni taklif qildi.
Uchinchisi. Tashqi siyosatning eng muhim ustuvorligi iqtisodiy diplomatiya edi. O'zbekiston mamlakatni xalqaro moliyaviy, savdo va iqtisodiy makonga, mintaqalararo transport-logistika kommunikatsiyalariga yanada faol integratsiyalashuviga yo'l oldi. Toshkent JSTga a'zo bo'lish bo'yicha muzokaralar jarayonini faollashtirdi, Yevropa Ittifoqida kuzatuvchi davlat maqomini va Yevropa Ittifoqining GSP+preferensiyalari tizimida benefitsiar mamlakat maqomini oldi. 
Toshkentning xalqaro valyuta jamg'armasi, Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki, YETTB, Islom taraqqiyot banki va Osiyo infratuzilma investitsiyalari banki kabi xalqaro va mintaqaviy moliya institutlari bilan hamkorligi sifat jihatidan yangi bosqichga ko'tarildi.
O'zbek iqtisodiy diplomatiyasining asosiy ustuvor yo'nalishi mintaqalararo o'zaro bog'liqlikni rivojlantirish bo'ldi. 2021 – yil iyul oyida Toshkentda Markaziy va Janubiy Osiyoning o'zaro bog'liqligi bo'yicha yuqori darajadagi xalqaro konferensiya va 2022-yil noyabr oyida Samarqandda o'zaro bog'liqlik bo'yicha "Yevropa ittifoqi-Markaziy Osiyo" xalqaro konferensiyasi o'tkazilishi bu boradagi muhim voqealar bo'ldi.
To'rtinchi. Ko'p tomonlama diplomatiyani tizimli faollashtirish yangi O'zbekiston tashqi siyosatining muhim ustuvor yo'nalishi bo'ldi. 2017 yilda Prezident Shavkat Mirziyoyevning BMT bosh vazirining 72-sessiyasida so'zlagan nutqida bir qator yirik tashabbuslar, shu jumladan Markaziy Osiyo davlat rahbarlarining maslahat uchrashuvlari o'tkazildi.   2019 yilda O'zbekiston turkiy kengashga a'zo bo'ldi. 2020 yilda Toshkent MDHga samarali raislik qildi. 2022-yil sentabr oyida bo'lib o'tgan yirik xalqaro tadbir bo'ldi. Samarqand ShHT sammitida O'zbekiston Prezidenti umumiy xavfsizlik va farovonlik yo'lida Samarqand birdamlik tashabbusi bilan chiqdi. 2022-yil oktabr oyida Samarqandda turkiy davlatlar Tashkilotining birinchi sammiti bo'lib o'tdi.
O'zbekistonning 2021-2023 yillar uchun BMTning inson huquqlari bo'yicha Kengashiga saylanishi, shuningdek, 2027-2029 yillarda O'zbekistonning tashkilotga raisligini Qo'shilmaslik harakati a'zolari tomonidan qo'llab-quvvatlanishi Toshkentning ko'p tomonlama diplomatiyasining o'sib borayotgan salohiyatini aks ettirdi.
Umuman olganda, so'nggi yillarda O'zbekiston tomonidan ko'p tomonlama maydonlarda mintaqaviy xavfsizlik va iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash, Markaziy Osiyoni barqaror rivojlantirish bo'yicha 80 dan ortiq takliflar bildirildi. O'zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan mintaqaning xalqaro transport yo'laklarini shakllantirish, Afg'oniston muammosini hal etish, Markaziy va Janubiy Osiyoning o'zaro bog'liqligini mustahkamlash, yoshlarning global ishlarda salohiyati va ishtirokini ochib berishga bag'ishlangan qator yirik xalqaro konferensiyalar o'tkazildi. 
Ularda ko'plab mamlakatlarning davlat va hukumat rahbarlari, tashqi siyosat idoralari va xalqaro tashkilotlar rahbarlarining faol ishtiroki o'zbek diplomatiyasining tashkiliy salohiyati va Toshkent tomonidan ilgari surilgan pragmatik mintaqaviy va xalqaro tashabbuslarning jozibadorligidan dalolat beradi.
O'zbekistonning asosiy tashqi siyosiy sheriklari, shu jumladan yetakchi mamlakatlar va birlashmalar O'zbekistonning tashqi siyosatini, avvalo, Markaziy Osiyoda mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirish tashabbuslarini, shuningdek, Toshkentning Afg'onistonda hal etish, ushbu mamlakatni mintaqaviy aloqalarga jalb etish borasidagi sa'y-harakatlarini faol qo'llab-quvvatlamoqda. Ushbu turdagi baholar qo'shma bayonotlarga kiritilgan, matbuot anjumanlarida va ikki tomonlama rasmiy aloqalar paytida bildirilgan.
O'zbekistonning mintaqaviy siyosati va mamlakatimizning boshqa xalqaro tashabbuslarining ahamiyati xorijiy ekspertlar tomonidan e'tirof etilmoqda. Masalan, qirg'iz tadqiqotchisi bayram To'qtogulovning fikricha, " Prezident Shavkat Mirziyoyevning Markaziy Osiyodagi tashqi siyosati haqidagi tasavvurlari tufayli davlatlararo munosabatlar tizimi o'zgardi, mintaqada mavjud muammolarni birgalikda hal qilish tushunchasi paydo bo'ldi. Toshkent mintaqaviy va jahon davlatlari hamda xalqaro tashkilotlar bilan muvozanatli sheriklik va hamkorlikni yo'lga qo'yib, munosabatlarni tubdan yangi bosqichga olib chiqishga muvaffaq bo'ldi. Uning tashqi siyosiy yondashuvi ichki islohotlar bilan birgalikda O'zbekistonning xalqaro obro'sini mustahkamladi".
Markaziy Osiyo va Kavkaz instituti asoschisi, taniqli amerikalik ekspert Frederik Starrning so'zlariga ko'ra, O'zbekiston Kobuldagi muvaqqat hukumat bilan "funktsional munosabatlarni o'rnatish bo'yicha mintaqaviy sa'y-harakatlarni boshqarishga" muvaffaq bo'ldi. Mintaqaning yana bir mutaxassisi, Fudan universiteti (XXR) professori Chjao Xuasheng Prezident Shavkat Mirziyoyevni "Markaziy Osiyo integratsiyasining hozirgi bosqichining asosiy tashabbuskori"deb biladi. 

Rossiya fanlar akademiyasi sharqshunoslik instituti eksperti Aleksandr Vorobyov O'zbekistonning xalqaro tashkilotlar yo'nalishi bo'yicha faolligi sezilarli darajada oshganini qayd etadi. So'nggi yillarda Prezident Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan BMT doirasida xalqaro, mintaqaviy hamkorlik va dinlararo kelishuvga oid bir qancha rezolyutsiyalar qabul qilindi. Ekspertning fikricha, O'zbekistondan BMTga O'zbekistonning o'zi manfaatlari bilan bog'liq va shu bilan birga boshqa ko'plab davlatlar uchun dolzarb bo'lgan yangi tashabbuslarni ilgari surishni kutish kerak.
Shunday qilib, xalqaro munosabatlarning mas'uliyatli va faol ishtirokchisi sifatida O'zbekiston imidjining muvaffaqiyatli shakllanishi aniq. Toshkent tomonidan ilgari surilgan va keng e'tirof etilgan tashabbuslar nafaqat milliy manfaatlarni samarali ta'minlashga, balki Markaziy Osiyo mintaqasida barqarorlik va farovonlikni mustahkamlashga, dunyo mamlakatlari oldida turgan xavfsizlik va taraqqiyotning umumiy muammolarini hal etishga qaratilgan. 

Daniyar Qurbonov, 
o ' zbekiston Respublikasi TIV xalqaro munosabatlar axborot-tahlil markazi direktori,
Zilola Yunusova, 
o 'zbekiston Respublikasi TIV xalqaro munosabatlar axborot-tahlil markazi bo 'limi boshlig' i.