Inklyuziv rivojlanish va hamma uchun teng imkoniyatlar - O'zbekiston ijtimoiy siyosatining ustuvor yo'nalishlari

2023 yil O'zbekistonda insonni har tomonlama qo'llab-quvvatlash va unga g'amxo'rlik qilish homiyligida o'tkazilmoqda. Shu nuqtai nazardan, har bir kishi davlat e'tiborini his qiladigan, o'zini o'zi anglash imkoniyatiga ega bo'lgan tegishli sharoitlarni, makonni yaratish bo'yicha ishlar muhim ahamiyatga ega.
Nogironligi bo 'lgan shaxslarning huquqlari kafolatlarini mustahkamlash, inklyuziv rivojlantirish, hamma uchun teng huquq va imkoniyatlarni ta' minlashning samarali mexanizmlarini joriy etish, shuningdek nogironligi bo 'lgan shaxslarning jamiyat hayoti va faoliyatining barcha sohalarida to' sqinliksiz ishtirok etishi ustuvor yo ' nalishlar qatoriga kiradi.
Shu maqsadda Prezident 27 fevral kuni "nogironligi bo'lgan shaxslarni qo'llab-quvvatlash tizimini takomillashtirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi qarorni imzoladi. Hujjatda nogironligi bo 'lgan shaxslarni zamonaviy protez-ortopediya buyumlari bilan ta' minlash va ularni reabilitatsiya qilish muassasalarining jihozlarini modernizatsiya qilish bo ' yicha keng chora-tadbirlar mavjud.
- Hujjatda belgilangan chora-tadbirlarni amalga oshirish bilan nogironligi bo'lgan shaxslarning hayot sifati yaxshilanadi, ularning motivatsiyasi mustahkamlanadi, - deydi bandlik va kambag'allikni qisqartirish vazirligining tibbiy-ijtimoiy xizmatlar tashkiloti departamenti boshlig'i Alisher Inakov. - Bugungi kunda mamlakatda protez-ortopedik mahsulotlarga bo'lgan ehtiyoj to'liq qoplanmoqda, ammo shuni unutmangki, texnologiyalar o'zgarmoqda, ba'zilari zamonaviy talablarga javob berishni to'xtatdi va protez mahsulotlarining tarkibiy qismlari ko'pincha odamlarga mos kelmaydi. Qabul qilingan qaror ushbu masalani hal qilish uchun mo'ljallangan. Natijada 2026 yilgacha nogironligi bo'lgan shaxslarni zamonaviy modulli protez-ortopediya mahsulotlari bilan ta'minlash 60 foizga yetkaziladi. Davlat inklyuzivlikni ta'minlash uchun zarur shart-sharoitlarni yaratadi va nogironligi bo'lgan odamlar to'liq hayot kechirishlari mumkin. Bu inklyuziv jamiyat qurish, hamma uchun qulay muhit yaratishda davlatning navbatdagi qadamidir.
Nogironlarni jamiyat hayotiga jalb qilish ijtimoiy rivojlanishning eng muhim yo'nalishidir. Nogironligi bo'lgan shaxslarga bo'lgan munosabat jamiyatning axloqi va ma'naviyati darajasining asosiy ko'rsatkichi bo'lib qolmoqda. Shu bois O'zbekistonda odamlarni tibbiy-ijtimoiy qo'llab-quvvatlash sohasida o'zgarishlar amalga oshirilmoqda, sog'liqni saqlash tizimini mustahkamlashga katta e'tibor qaratilmoqda. Ustuvor vazifalar - keksalar va nogironligi bo'lgan shaxslarga tibbiy-ijtimoiy xizmat ko'rsatishning zamonaviy mexanizmlari va usullarini keng joriy etish, bu tizimni yanada rivojlantirish va takomillashtirish hamda eng ko'p e'tibor va g'amxo'rlikka muhtoj bo'lganlarning hayot sifatini yaxshilashga qaratilgan.
Qarorning asosiy qoidalari:
* 2023-yil 1-sentabrdan boshlab nogironligi bo 'lgan shaxslarni protez-ortopediya buyumlari va reabilitatsiya texnik vositalari bilan ta' minlashda tibbiy xulosani talab qilishni bekor qilish;
* davlat oliy ta ' lim muassasalarining "maxsus pedagogika, Defektologiya" magistratura mutaxassisligiga qabulni to 'liq davlat granti asosida o' tkazish;
* nogironligi bo'lgan shaxslar va ularga g'amxo'rlik qilayotgan fuqarolar uchun imtiyozlarning yagona ro'yxatini shakllantirish;
* nogironligi bo 'lgan shaxslarni qo' llab-quvvatlash tizimini takomillashtirish bo 'yicha qo' shimcha chora-tadbirlar rejasini tasdiqlash.
Hujjat shuningdek, tibbiy va ijtimoiy xizmatlar ko'rsatish sohasidagi raqamlashtirish jarayonlarini tezlashtirishni nazarda tutadi. Masalan, tegishli protez-ortopediya buyumlari va reabilitatsiya texnik vositalarini olish uchun tibbiy xulosa joriy yilning sentyabr oyidan boshlab tibbiy-ijtimoiy ekspert komissiyalari tomonidan "tibbiy-ijtimoiy ekspertiza" elektron axborot tizimiga tibbiy-ijtimoiy ekspertiza o'tkazish va fuqarolarning nogironligini aniqlash bilan bir vaqtda kiritiladi. Uning mavjudligi o'zaro ma'lumot almashish orqali aniqlanadi. Belgilangan nogironligi bo ' lgan shaxsning murojaati (shu jumladan elektron shaklda), shuningdek elektron axborot tizimiga kiritilgan tibbiy xulosa asosida "ijtimoiy xizmat" elektron platformasida protez-ortopediya buyumlari va reabilitatsiya texnik vositalarini olish uchun elektron sertifikat shakllantiriladi. Elektron navbat shaffof.
2017 yildan 2022 yilgacha O'zbekistonda ijtimoiy siyosatni tashkil etish va amalga oshirishga yondashuv sezilarli darajada o'zgardi. Shunday qilib, bepul tibbiy-ijtimoiy xizmat ko'rsatish qamrovi 80 mingdan 145 ming kishiga, 18 mingdan ortiq yolg'iz qariyalar va nogironligi bo'lgan shaxslarga ijtimoiy uy sharoitida xizmat ko'rsatish bilan ta'minlandi. "Saxovat" va "Muruvvat" uylarida to'liq davlat ta 'minoti uchun qabul qilingan va yashayotgan vatandoshlarning umumiy soni 14 foizga ko' paytirildi. Nogironligi bo 'lgan shaxslarni protez-ortopediya buyumlari va reabilitatsiya texnik vositalari bilan ta' minlash ikki baravar ko ' paydi.
O'zbekistonda ijtimoiy siyosatni amalga oshirish mexanizmlarini takomillashtirish doirasida 2017 yil 1 dekabrdagi "nogironligi bo'lgan shaxslarni davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi prezident Farmoni, davlatimiz rahbarining "tibbiy-ijtimoiy ekspertiza xizmati faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari va bolalar uchun nogironlikni aniqlash tizimi to'g'risida" gi qarori mustahkam normativ-huquqiy baza shakllantirildi"2021 yil 27-noyabr. Shuningdek, "nogironligi bo' lgan shaxslarning huquqlari to ' g 'risida", "ta' lim to ' g 'risida", "fuqarolarning sog' lig 'ini muhofaza qilish to' g 'risida", "aholi bandligi to' g 'risida", "bola huquqlarining kafolatlari to' g 'risida", "fuqarolarning davlat pensiya ta' minoti to ' g 'risida", "mehnatni muhofaza qilish to' g 'risida", "jismoniy tarbiya va sport to' g 'risida"gi o' zbekiston Respublikasi qonunlari amal qiladi. Nogironligi bo'lgan fuqarolarning huquqlari O'zbekiston Respublikasi mehnat kodeksida ham mustahkamlangan.
Shu bilan birga, nogironligi bo'lgan shaxslarning huquqlarini ta'minlash sohasidagi umume'tirof etilgan xalqaro normalar va standartlar milliy qonunchilikka tatbiq etilmoqda. Amaliy natijalar orasida nogironligi bo'lgan shaxslarning qulay muhitda bo'lishi uchun zarur shart - sharoitlarni yaratish, shahar yo'lovchi transportiga, ijtimoiy va boshqa infratuzilma ob'ektlariga to'siqsiz kirish va boshqa ko'p narsalar mavjud. 
Birlashgan Millatlar tashkilotining nogironlar huquqlari to'g'risidagi Konventsiyasini ratifikatsiya qilish davlatimizga mas'uliyatli vazifalarni qo'ydi. Bunga bir qator hayotiy masalalar kiradi, ya'ni: nogironlikning ijtimoiy modeliga bosqichma-bosqich o'tish; tadbirkorlik bilan shug'ullanmoqchi bo'lgan nogironlarni moliyaviy qo'llab-quvvatlash; maktablarda inklyuziv ta'limni keng joriy etish; nogironligi bo'lgan yigit-qizlarni oliy o'quv yurtlariga qabul qilish kvotalarini kengaytirish; ular uchun to'siqsiz muhit yaratish. Va bularning barchasi davlat tomonidan olib borilayotgan keng qamrovli ishlarning faqat bir qismidir.