Ayolga hurmat bilan munosabatda bo'lish jamiyat farovonligi va demokratlashtirishning muhim mezonidir

Kuchli va progressiv davlatning shakllanishi bir qator omillar asosida sodir bo'ladi. Ushbu jarayonda ayollarning ijtimoiy-siyosiy faoliyatdagi faol ishtiroki, ularning huquq va erkinliklarini ta'minlash mamlakatning iqtisodiy rivojlanishi va jamiyatni demokratlashtirishning muhim omilidir. 

Har qanday ijtimoiy tuzilma asosida yangi avlodni shakllantirish va rivojlantirishda ayollarning o'rni beqiyos. Jamiyatda hamma va hamma uchun teng huquq va imkoniyatlar kafolatlarini ta'minlash tamoyillari mavjud. Bu qonuniylik, demokratiya, ayollar va erkaklarning tengligi, jinsiy kamsitishga yo'l qo'ymaslik, ochiqlik va oshkoralik.
Ayolning jamiyatdagi faoliyati, uning siyosiy va huquqiy madaniyati jahon sahnasida va xalqaro hamjamiyatda munosib o'rin egallagan davlatni rivojlantirishda alohida ahamiyatga ega. 
Zamonaviy globallashuv jarayonida ayollarning tez o'zgaruvchan sharoitlar va vaqt muammolariga nisbatan yangi avlodning faol fuqarolik pozitsiyasini shakllantirishdagi roli har qachongidan ham muhimroq. Shuning uchun islohotlarning asosiy mohiyati ayollarning yangi g'oyalar va tashabbuslar bilan chiqishini qo'llab - quvvatlash, ularning ijtimoiy-siyosiy jarayonlarda faol ishtirokini ta'minlashdir. Va bu insonning sha'ni va qadr-qimmatini yuksaltirish, birinchi navbatda, ayollarni hurmat qilish va ularga hurmat bilan munosabatda bo'lish orqali amalga oshirilishi sharti bilan mumkin. 
Bugungi kunda yangi O'zbekistonda uchinchi Uyg'onish davri poydevorini qo'yish bo'yicha dadil qadamlar qo'yar ekanmiz, mamlakatimizda baxtiyorlik hissi bilan yashayotgan ayollar tufayli islohotlar amalga oshirilayotganini aytsak yanglishmaymiz.   
Uyg'onish davrining yangi davri birinchi navbatda fanning rivojlanishi va milliy ma'naviyatning kuchiga bog'liq. O'zgaruvchan haqiqatni chuqur anglash bilan ayollarning ta'lim va ilm-fan sohasida ishtirok etishi uchun yangi imkoniyatlar yaratilmoqda. Ayollarni ilm-fanga undash maqsadida ayol olimlar jamiyati tashkil etildi va yangi uyushma faoliyatini qo'llab-quvvatlash va yanada rag'batlantirish uchun Davlat byudjetidan 50 milliard so'm ajratildi. Bu ko'plab ayollarning olim bo'lish istagini kuchaytirdi. 
Prezident ta'kidlaganidek, qadim zamonlardan beri xalq orasida shakllangan "bir qizni o'rgatish orqali siz butun xalqni tarbiyalaysiz" haqiqati bugungi kunda har qachongidan ham dolzarbdir.
Mamlakatda ijtimoiy adolat va tenglik namunasi-bu ayollarning jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda to'liq ishtirokini ta'minlash, ularni ijtimoiy-iqtisodiy va huquqiy qo'llab-quvvatlash bo'yicha islohotlar. Bir so'z bilan aytganda, davlat siyosati darajasida vatandoshlarning taqdiri, hozirgi va kelajagiga yuqori e'tibor qaratishning ifodasi bo'lgan bunday shartlar va imtiyozlar ilgari mavjud emas edi. 
Huquqiy va institutsional asoslar takomillashtirildi
Mamlakatda ayollarning qadr-qimmatini oshirishga qaratilgan keng qamrovli islohotlar hal qiluvchi ahamiyatga ega. Xususan, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 46-moddasida "ayollar va erkaklar teng huquqlarga ega"deyilgan. Bu gender tengligini ta'minlash, ayollarning jamiyatdagi va davlat boshqaruvidagi rolini oshirish sohasidagi tizimli islohotlar uchun asosiy huquqiy asos bo'lib xizmat qiladi. 
So'nggi yillarda vatandoshlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini ta'minlash, ularning jamiyatdagi rolini kuchaytirish, oila institutini qo'llab-quvvatlashga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar yangi sifat darajasiga ko'tarildi. O'zbekiston ayollarni har qanday kamsitishlardan himoya qiluvchi barcha asosiy hujjatlarga qo'shildi. Bunga misol sifatida xalqaro hujjatlarni keltirish mumkin: onalikni muhofaza qilish to'g'risidagi Konventsiya; ayollarning siyosiy huquqlari va ayollarga nisbatan kamsitishning barcha shakllarini yo'q qilish to'g'risidagi konventsiyalar; Birlashgan millatlar tashkilotining transmilliy uyushgan jinoyatchilikka qarshi Konvensiyasini to'ldiruvchi odam savdosi, ayniqsa ayollar va bolalar savdosining oldini olish va ularga qarshi kurashish to'g'risidagi protokol va boshqalar. 
Mamlakatda "ayollar va erkaklar uchun teng huquq va imkoniyatlarning kafolatlari to'g'risida", "ayollarni zulm va zo'ravonlikdan himoya qilish to'g'risida", "fuqarolarning reproduktiv salomatligini muhofaza qilish to'g'risida"qonunlar qabul qilindi. Qonun hujjatlarining majburiy gender-huquqiy ekspertizasi joriy etildi.
Davlatimiz rahbarining ayollarni qo'llab-quvvatlash masalalari bo'yicha bevosita tashabbusi bilan 30 dan ortiq Farmon va farmoyishlar hamda hukumat qarorlari qabul qilindi. Joriy yilning mart oyida davlatimiz rahbarining "oilalar va ayollar bilan ishlash tizimini takomillashtirish, mahalla va katta avlodni qo'llab-quvvatlash chora-tadbirlari to'g'risida" hamda "oila va ayollarni tizimli qo'llab-quvvatlash ishlarini yanada jadallashtirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi Farmonlari, Prezidentning "oila va ayollar davlat qo'mitasi faoliyatini tashkil etish to'g'risida"gi qarori imzolandi. 
Ushbu qoidalar quyidagi ijobiy jihatlarda alohida ahamiyatga ega: 
- oilalar va ayollar bilan professional ishlashga ixtisoslashgan yangi davlat organi-oila va ayollar Davlat qo'mitasi tashkil etildi; 
- ayollarni qo'llab-quvvatlash, ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish sohasidagi yagona davlat siyosatining asosiy yo'nalishlari belgilandi;
- ayollar bilan ishlashning yangi mexanizmi yaratildi-mahallalarda ayollar bilan maqsadli va maqsadli ishlash amaliyoti;
- ayollar huquqlarini ta'minlash va ularni zulm va zo'ravonlikdan himoya qilish maqsadida yangi huquqiy mexanizmlar joriy etildi-prokuratura tomonidan ushbu sohadagi qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish;
- ayollar uchun ta'lim olish, ilmiy va ijodiy faoliyat bilan shug'ullanish uchun davlat kafolatlari va imtiyozlarining yangi to'plami joriy etildi;
- ayollarning tadbirkorlik faoliyatini qo'llab-quvvatlash, ularga munosib hayot kechirishda yordam beradigan amaldagi mexanizmlar takomillashtirildi;
- ayollar salomatligini saqlash, o'ziga xos kasalliklarni erta aniqlash va oldini olish hamda onalikni himoya qilishga qaratilgan yangi tizim yo'lga qo'yildi;
- ayollar bilan muloqot qilish uchun yangi mexanizmlar va samarali platformalar yaratildi.
Prezidentning 2022-yil 7-martdagi "oila va ayollarni tizimli qo'llab-quvvatlash bo'yicha ishlarni yanada jadallashtirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi farmoni bilan 2022-2026-yillarda mamlakat iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy hayotining barcha sohalarida ayollar faolligini oshirish bo'yicha Milliy dastur hamda 2022-2023-yillarda uni amalga oshirishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar rejasi tasdiqlandi. 
2030 yilgacha BMTning global kun tartibidagi barqaror rivojlanish maqsadlarini izchil amalga oshirish bo'yicha tizimli ishlarni tashkil etish maqsadida Vazirlar Mahkamasining "2030 yilgacha barqaror rivojlanish bo'yicha milliy maqsad va vazifalarni amalga oshirishni jadallashtirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida" gi qarori bilan tasdiqlangan barcha ayollar va qizlarning gender tengligini ta'minlash va imkoniyatlarini kengaytirish"2022 yil 21 fevraldan mamlakatimizda ayollar va erkaklar uchun teng huquq va imkoniyatlarni ta'minlash sohasidagi islohotlarga mos keladi. Ushbu maqsadni amalga oshirish doirasida ayollar va qizlarga nisbatan kamsitishning barcha shakllarini keng miqyosda yo'q qilish choralari Ko'rildi; ayollarga nisbatan zo'ravonlikning barcha shakllari, shu jumladan odam savdosi; jinsiy ekspluatatsiya va ekspluatatsiyaning boshqa shakllari; erta va majburiy nikohlarning oldini olish. Siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy hayotning barcha bosqichlarida ayollarning har tomonlama ishtirokini ta'minlash, shuningdek, qaror qabul qilishda etakchilik qilish uchun teng imkoniyatlar, reproduktiv salomatlik bo'yicha keng qamrovli tibbiy yordam uchun universal sog'liqni saqlash qamrovini ta'minlash bo'yicha to'qqizta vazifa qo'yildi. 
Ushbu vazifalarni bajarish maqsadida Oliy Majlis Senati 2030 yilgacha O'zbekiston Respublikasida gender tengligiga erishish strategiyasini tasdiqladi. 
Sa'y-harakatlarning mantiqiy davomi sifatida yangi O'zbekistonning 2022-2026 yillarga mo'ljallangan rivojlanish strategiyasida ayollarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini amalga oshirish bo'yicha bir qator maqsad va vazifalar ko'zda tutilgan. Xususan, rivojlanish strategiyasining beshta maqsadi uchun ayollar va qizlar masalasida vazifalar qo'yildi. Shunday qilib, 69-maqsad "ayollarni qo'llab-quvvatlash va ularning jamiyatdagi faolligini yanada oshirish" jamiyatdagi ayollarga nisbatan zulm va zo'ravonlikka toqat qilmaslik muhitini yaratish, ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini ta'minlashni nazarda tutadi.
Vatandoshlar manfaati yo'lida olib borilayotgan sa'y-harakatlarning bugungi natijalari ushbu sohadagi institutsional bazani tubdan takomillashtirish bilan uzviy bog'liqdir. Mustaqillikning birinchi davrida, 1991 yilda demokratik islohotlar boshlanishida gender tengligi va ayollarning jamiyatdagi o'rni masalasining ahamiyati alohida davlat tuzilishi - ayollar qo'mitasi tashkil etilishi bilan yana bir bor tasdiqlandi.
So'nggi yillarda ushbu yo'nalishdagi institutsional asoslar tubdan takomillashtirilib, Oliy Majlis Senatida xotin-qizlar va gender tengligi masalalari qo'mitasi tashkil etildi. Ayollarni qo'llab-quvvatlash bo'yicha davlat ishonch jamg'armasi joriy etildi va Prezidentning 2022 yil 1 martdagi farmoni bilan oila va ayollarni qo'llab-quvvatlash bo'yicha davlat ishonch jamg'armasiga aylantirildi. Dastlab Respublika jamoat xotin-qizlar kengashi Oliy Majlis Senati raisi Tanzila Narbayeva rahbarligida ish boshladi. Keyinchalik ayollarning jamiyatdagi, gender tengligi va oiladagi rolini oshirish bo'yicha Respublika komissiyasi tuzildi.