Yangi O'zbekiston tashqi siyosatining ko'p qirraliligi

Zamonaviy tez sur'atlar bilan rivojlanayotgan dunyoda O'zbekiston xalqaro maydondagi asosiy o'yinchilardan biri sifatida ishonchli mavqega ega. 2016 yilda Shavkat Mirziyoyev Prezident etib saylanishi bilan yangi turtki olgan mamlakatning tashqi siyosati respublikani mintaqaviy va global diplomatiyaning muhim markaziga aylantirib, ajoyib natijalarni ko'rsatmoqda.

Shunday qilib, yangi O'zbekistonning tashqi siyosati juda ko'p qirrali va dinamikligini namoyish etadi. U tinchlik, o'zaro manfaatli hamkorlik va dunyoga ochiqlik tamoyillariga asoslanadi.
O'zbekiston Respublikasi tashqi siyosatining asosiy jihatlari:
 - Mintaqaviy hamkorlik: O'zbekiston Markaziy Osiyoning barcha mamlakatlari bilan munosabatlarni faol rivojlantirib, mintaqaviy xavfsizlik va iqtisodiy integratsiyani mustahkamlashga intilmoqda.
 - Global sheriklik: mamlakat AQSh, Rossiya, Xitoy, Evropa Ittifoqi kabi dunyoning etakchi davlatlari, shuningdek xalqaro tashkilotlar va moliya institutlari (BMT, SHHT, MDH, OTG, BRICS, JB, OTB, YETTB va boshqalar) bilan aloqalarni kengaytirib, turli sohalardagi hamkorlikni mustahkamlamoqda.
- Ko'p tarmoqli: O'zbekiston hech qanday mamlakat yoki blokga e'tibor qaratmasdan muvozanatli tashqi siyosat olib boradi.
 - Iqtisodiy diplomatiya: savdo-iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va iqtisodiyotni modernizatsiya qilishga alohida e'tibor qaratilmoqda.
 - Madaniy va gumanitar aloqalar: O'zbekiston madaniyatlararo muloqotni mustahkamlashga ko'maklashib, xalqaro madaniy tadbirlarda faol ishtirok etmoqda.
O ' zbekiston tashqi siyosati Konstitutsiyaning normalari va prinsiplariga, "o' zbekiston Respublikasining tashqi siyosiy faoliyatining asosiy prinsiplari to ' g 'risida", "o' zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari to ' g 'risida", "mudofaa to' g 'risida" gi qonunlariga, o ' zbekiston Respublikasining harbiy doktrinasiga, Birlashgan Millatlar tashkiloti prinsiplariga, shuningdek Respublika Oliy Majlisi tomonidan ratifikatsiya qilingan xalqaro shartnomalar va bitimlardan kelib chiqadigan majburiyatlarga asoslanadi O'zbekiston.
2023 yilda Konstitutsiyaga yangi tahrirda tashqi siyosatning asosiy prinsiplarini belgilaydigan bir qator yangi normalar kiritildi.
Xususan, O'zbekiston birinchi navbatda qo'shni davlatlar bilan hamkorlik, o'zaro qo'llab-quvvatlash va tinchlikka asoslangan xalqaro hamjamiyat bilan do'stona munosabatlarni mustahkamlash va rivojlantirishga intilayotgani aniqlandi.
Shuningdek, davlatning tashqi siyosati tamoyillari Konstitutsiyaning 17-moddasida "davlatlarning hududiy yaxlitligi" qoidasi bilan to'ldirilib, 18-moddasida O'zbekiston Respublikasi davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan ikki tomonlama va ko'p tomonlama munosabatlarni har tomonlama rivojlantirishga qaratilgan tinchliksevar tashqi siyosat olib borishi belgilab qo'yilgan.
2016 yilda O'zbekistonda Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida tashqi siyosatning yangi yaxlit doktrinasi shakllantirildi. U O'zbekistonning xalqaro va mintaqaviy xavfsizlikning dolzarb muammolari, zamonaviy tahdid va tahdidlar, yangi dunyo tartibini shakllantirish va hokazolarga bo'lgan qarashlari va yondashuvlarini belgilaydi.
Doktrina teng huquqlilik, o'zaro hurmat, ishonch va bir-birining manfaatlarini hisobga olgan holda dunyoning rivojlangan mamlakatlari bilan ko'p qirrali hamkorlikni rivojlantirishni nazarda tutadi. Osiyo, Yevropa, Amerika va Afrikaning yetakchi davlatlari hamda nufuzli xalqaro tashkilotlar bilan izchil siyosiy muloqotni davom ettirishga alohida e'tibor qaratilmoqda.
Mamlakatning yangi tashqi kursining o'ziga xos xususiyatlari quyidagi asosiy tamoyillarni o'z ichiga oladi.
Birinchidan, O'zbekistonning zamonaviy tashqi siyosatining o'ziga xos xususiyati barcha an'anaviy sheriklar, shuningdek, yaqin va uzoq xorijiy davlatlar bilan munosabatlarni o'rnatishda pragmatizmdir.
Shu nuqtai nazardan, mamlakatimiz ichki rivojlanish vazifalaridan kelib chiqadi. Ular orasida yuqori o'sish sur'atlarini saqlab qolish, iqtisodiyotni modernizatsiya qilish va barqaror rivojlantirish, aholining turmush darajasini oshirish va jahon iqtisodiy aloqalari tarkibiga to'liq integratsiyani ta'minlash.
Ushbu maqsadlarga erishish keng ko'lamli ichki islohotlarni, tegishli mintaqaviy strategiyani, yaqin qo'shnilar bilan yaqin munosabatlarni o'rnatishni, BMT, SHHT, MDH, OTG, JST, eea, EBBR va boshqa tuzilmalar kabi xalqaro tashkilotlar doirasidagi rejalarni muvofiqlashtirmasdan amalga oshirilmaydi.
Ikkinchidan, O'zbekiston bugungi kunda mamlakat tashqi siyosiy faoliyatida ko'p tomonlama bo'lish tamoyilini doimiy ravishda ilgari surmoqda. O'zbekiston globallashuvning bunyodkorlik jarayonlarini rivojlantirish, muloqot, o'zaro ishonch va bir-birining manfaatlarini hurmat qilishga asoslangan o'zaro manfaatli va teng huquqli xalqaro hamkorlikni yo'lga qo'yish tarafdori.
Bu zamonaviy qiyinchiliklar va tahdidlarning transchegaraviy xususiyatini belgilaydi. Ular orasida epidemiologik inqirozning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari, terrorizm, transchegaraviy jinoyatchilik, oziq-ovqat inqirozi, qashshoqlikka qarshi kurash va global iqlim o'zgarishi muammosi dolzarb bo'lib qolmoqda, ularga faqat birgalikdagi sa'y-harakatlar bilan qarshi turish mumkin.
Buni anglagan O'zbekiston bugungi kunda nafaqat mintaqaviy, balki global kun tartibini shakllantirishda, xalqaro hamjamiyatning xavfsizligi, ravnaqi va barqaror rivojlanishiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan turli xavf-xatar va tahdidlarga qarshi turish uchun jamoaviy mexanizmlarni yaratishda faol ishtirok etmoqda.
Uchinchidan, mamlakat tashqi siyosatdagi faollikka tayanadi va mintaqa va dunyoda sodir bo'layotgan jarayonlarni passiv kuzatuvchi rolidan uzoqlashadi.
Shuningdek, mamlakatning turli maydonchalardagi tashabbuskorligi, ilgari surilgan takliflarning o'zaro manfaatli tabiati va ularning jamoaviy manfaatlarga javob beradigan vazifalarni hal etishga qaratilganligi O'zbekistonning tashqi siyosiy faoliyatini faollashtirish haqida gapiradi.
To'rtinchidan, yangi O'zbekistonning tashqi siyosat strategiyasining muhim ajralib turadigan xususiyati ochiqlik bo'ldi. Shunday qilib, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining asosiy printsipi deb e'lon qilingan xalq bilan muloqot aholining mamlakat siyosiy hayotidagi ishtirokini faollashtirishga olib keldi.
Shu bilan birga, tashqi siyosat kun tartibini shakllantirishda jamoatchilikning roli sezilarli darajada oshdi, uni amalga oshirishda ishtirok etadigan sub'ektlar doirasi kengaymoqda. Xususan, parlament va xalq diplomatiyasi faolligi ortib bormoqda.
Parlament a'zolari va ularning shaxsida odamlar bugungi kunda tashqi siyosatning vektori va ko'rsatmalarini belgilaydilar, tashqi siyosat ustuvorliklarining faol dirijyorlari va xalqaro maydonda mamlakat manfaatlarini ifoda etuvchi rolini o'z zimmalariga oladilar.
So'nggi yillarda mamlakatimiz parlamentlararo ittifoq, YEXHT parlamentlararo Assambleyasi va MDH mamlakatlari parlamentlararo Assambleyasining a'zosi bo'ldi. 
Shu bilan birga, xalqaro nodavlat tashkilotlar, jamoat birlashmalari tashqi siyosatga faol jalb etilmoqda, qardosh shaharlar darajasida aloqalar kuchaymoqda, yoshlar va ayollar tashkilotlari o'rtasidagi aloqalar mustahkamlanmoqda.
Beshinchidan, yana bir muhim printsip konstruktivizmdir. O'zbekistonda ular tashqi ishlarda, ayniqsa qo'shnilar bilan milliy manfaatlarni qarama-qarshi himoya qilish kutilgan uzoq muddatli samarani bermasligiga aminlar.
Ikki tomonlama va ko'p tomonlama o'zaro munosabatlarning dolzarb masalalarini hal qilishda oqilona murosalar va manfaatlarning o'zaro maqbul muvozanatini izlash muhimdir. Aytish joizki, har qanday munozarali masala siyosiy muloqotga to'siq emas, balki munozara mavzusi bo'lishi kerak.
Ushbu yondashuv mamlakatimiz tashqi siyosatining boshqa tamoyillariga asoslanadi. Bu O'zbekistonda yashovchi xalqlar mentalitetining o'ziga xos xususiyatlarini aks ettiruvchi tinchlik va yaxshi qo'shnichilikdir.
Qisqa vaqt ichida yuqoridagi printsiplarning amaliy amalga oshirilishi Markaziy Osiyoda to'plangan muammolarni hal qilishga olib keldi, bu ko'p yillar davomida mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirishga to'sqinlik qiladigan tizimli stimullar sifatida qaraldi.
Va endi, yangi Markaziy Osiyo-bu juda qisqa vaqt ichida o'zini ijobiy tomonga o'zgartirgan mintaqa.
Yaqin o'tmishda, mintaqada sodir bo'layotgan jarayonlar haqida gapirganda, ko'plab mutaxassislar "Markaziy Osiyo bolqonlari", Farg'ona vodiysi "chang bochkasi" ga aylanishi haqida gapirishdi, bu erda o'tkir hududiy va suv nizolari, millatlararo qarama-qarshiliklar aks etadi.
Bundan atigi etti yil oldin mintaqa mamlakatlari o'rtasidagi chegaralar deyarli butunlay yopilgan edi. Jahon hamjamiyati chegara hududlaridagi mojarolar va mina maydonlari, transport blokadalari, yuqori savdo to'siqlariga guvoh bo'lgan.
Vaziyatni chuqur ishonch inqirozi va qurolli to'qnashuvlarning kuchayishi bilan tavsiflangan qiyin xalqaro vaziyat yanada og'irlashtirdi, bu esa mintaqaning barqarorligi va barqaror rivojlanishiga bevosita salbiy ta'sir ko'rsatdi.
Bunday sharoitda keskin o'zgarishlarni amalga oshirish, to'plangan muammolarni hal qilish uchun jamoatchilik so'rovi pishib etildi. O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ushbu jarayonlardan chuqur xabardor bo'lib, 2016 yilda Markaziy Osiyo mintaqasini tashqi siyosatning ustuvor yo'nalishi deb belgiladi.
Ochiqlik, pragmatizm va konstruktivizm tamoyillari, tenglik, o'zaro hurmat va manfaatlarni hisobga olish asosida proaktiv muloqot asosida barcha masalalarning o'zaro maqbul echimlarini topish ustuvor vazifa bo'ldi.
Bugungi kunda, aslida, O'zbekistonning yangi mintaqaviy siyosati nafaqat mamlakatning qo'shnilari bilan davlatlararo munosabatlarini tubdan yaxshilash uchun sharoit yaratdi, balki Markaziy Osiyoni yangi formatda yanada mustahkamlash va integratsiya qilish uchun asos yaratdi.
Natijada, 2018 yilda O'zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining maslahat uchrashuvlari mexanizmi ishga tushirildi. Ushbu format nafaqat muloqot maydoniga, balki mintaqa mamlakatlarining o'zaro ta'sirining asosiy vektorlarini belgilaydigan muhim siyosiy qarorlarni qabul qilish joyiga aylandi.