O'zbekiston qishloq xo'jaligini raqamlashtirish sohaning raqobatbardoshligini oshirmoqda

Dunyo aholisining kunlik o'sishi, iqlim o'zgarishining salbiy oqibatlari va dunyodagi mavjud geosiyosiy vaziyat bilan bog'liq zamonaviy muammolar har bir davlatda agrar sektorning samaradorligi va barqarorligini oshirishni talab qiladi. Ushbu jarayonda qishloq xo'jaligini raqamlashtirish va boshqaruvni optimallashtirish, shuningdek, mehnat unumdorligini oshirish va qishloq xo'jaligi sanoatining raqobatbardoshligini ta'minlash uchun axborot texnologiyalarini joriy etish muhim rol o'ynaydi.

O'zbekiston Respublikasi, shuningdek, aholi soni barqaror o'sib borayotgan va qishloq xo'jaligi mahsulotlariga bo'lgan ehtiyoj ortib borayotgan davlatdir. Statistik ma'lumotlarga ko'ra, 2024-yil 1-oktabr holatiga ko'ra, mamlakatda doimiy aholi soni 37,3 million kishini tashkil etdi. Prognozlash va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti tahliliga ko'ra, 2030 yilga kelib O'zbekiston aholisi 41 milliondan oshadi. Bu, o'z navbatida, sog'liqni saqlash va ta'lim kabi sohalar bilan bir qatorda qishloq xo'jaligi sohasiga katta mas'uliyat yuklaydi. Axir, aholi sonining ko'payishi sifatli oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi mahsulotlariga talabning oshishiga olib kelishi hech kimga sir emas.
Sifatli qishloq xo'jaligi mahsulotlarini etishtirish va hosildorlikni oshirish uchun tuproqni ekishga tayyorlashdan tortib, pishgan hosilni qayta ishlash punktlariga etkazib berishgacha bo'lgan barcha bosqichlarda yuzaga keladigan kamchiliklarni bartaraf etish, agrotexnik tadbirlarni o'z vaqtida amalga oshirish va sohada shaffoflikni ta'minlash muhim ahamiyatga ega. Bunga faqat agrar sektorni to'liq raqamlashtirish orqali erishish mumkin.
Shu munosabat bilan qishloq xo'jaligi sanoatini raqamlashtirishga alohida e'tibor qaratilmoqda.  Qabul qilingan normativ-huquqiy hujjatlarga muvofiq qishloq xo'jaligining turli yo'nalishlarida integratsiyalashgan axborot va geoaxborot tizimlarini rivojlantirish, shuningdek, mahsulot ishlab chiqarish jarayonlariga axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va dasturiy yechimlarni joriy etish kengaymoqda.
Ushbu islohotlarni amalga oshirish uchun, avvalo, qishloq xo'jaligi sohasida vazirliklar, qo'mitalar, agentliklar va boshqa davlat organlarida raqamlashtirish uchun mas'ul bo'lgan tarkibiy bo'linmalar va tashkilotlarning samarali faoliyati yo'lga qo'yildi.
Xususan, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 24 fevraldagi "qishloq xo'jaligiga mo'ljallangan yerlardan foydalanish va ularni muhofaza qilish tizimini takomillashtirishga doir qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida" gi PQ-5006-son qarori bilan qishloq xo'jaligi vazirining agrar sektorni raqamlashtirish masalalari bo'yicha o'rinbosari va unga bo'ysunuvchi boshqarmalar lavozimi ta'sis etildi. O ' zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 17-dekabrdagi 794-sonli "o' zbekiston Respublikasi agrosanoat kompleksi va qishloq xo 'jaligini raqamlashtirish tizimini rivojlantirish chora-tadbirlari to' g 'risida" gi qaroriga muvofiq qishloq xo 'jaligi vazirligi huzurida axborot tizimlarini ishlab chiqish va foydalanuvchilarni texnik qo' llab-quvvatlash yo 'nalishlarida faoliyat ko' rsatuvchi "agrosanoat sanoatini raqamlashtirish markazi" MCHJ faoliyati tashkil etildi.
Prezidentning "qishloq xo' jaligi tarmog 'iga ilg' or raqamli texnologiyalarni joriy etish chora-tadbirlari to ' g 'risida" 2023-yil 2-avgustdagi PQ-257-son qarori va Vazirlar Mahkamasining "qishloq xo' jaligi tarmog 'iga ilg' or raqamli texnologiyalarni joriy etish bo 'yicha qo' shimcha chora-tadbirlar to ' g 'risida" 2023-yil 3-avgustdagi 330-son qarori qishloq xo 'jaligi sohasini raqamlashtirish yo' nalishlarini belgilab berdi.
2021-2024 yillarda fermerlar va klasterlarni mahsulot ishlab chiqarishda davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash, shu jumladan imtiyozli kredit mablag'lari ajratish, qishloq xo'jaligi texnikasini sinovdan o'tkazish, ishchilarning bilim va ko'nikmalarini oshirish, yer va suv resurslaridan oqilona foydalanish, texnika va texnologiyalarni joriy etish uchun subsidiyalar ajratish, yerlarni ijaraga berish. Mavjud axborot tizimlaridan tashqari, bir qator muhim yo'nalishlar bo'yicha 16 ta yangi axborot va geoaxborot tizimlari foydalanishga topshirildi.

Qishloq xo'jaligi ishlab chiqaruvchilarini davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash va subsidiyalash tizimi.

Oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash uchun qishloq xo'jaligi ishlab chiqaruvchilarini davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash va subsidiyalash tizimi yaratildi. Qishloq xo'jaligi ishlab chiqaruvchilarini davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash va subsidiyalash jarayonlari "Agrosubsidiya"axborot tizimida raqamlashtirilgan.
2022-yil mart oyidan boshlab amaliyotga joriy etilgan "Agrosubsidiya" axborot tizimi orqali ariza berish, vakolatli organlar va tashkilotlar tomonidan qishloq xo'jaligi mahsulotlari yetishtiruvchi fuqarolar, fermer va dehqon xo 'jaliklari, klasterlar va boshqa tadbirkorlar tomonidan tegishli xulosalar berish bilan kelishish jarayonlari, shuningdek, ariza beruvchilarning hisobvaraqlariga subsidiya mablag 'lari tushumlari to' liq raqamlashtirildi.
Agar "Agrosubsidiya" axborot tizimi ishga tushirilgan paytda 19 turdagi subsidiyalar olish imkoniyati yaratilgan bo'lsa, bugungi kunda ularning soni 45 taga yetkazildi, shu bilan birga subsidiyalar olish uchun ariza berishdan tortib, ariza beruvchining hisob raqamlariga subsidiyalar olishgacha bo'lgan barcha jarayonlar to'liq raqamlashtirildi.
"Agrosubsidiya" axborot tizimi orqali quyidagi asosiy yo'nalishlarga subsidiyalar ajratiladi:
- Suvni tejaydigan texnologiyalarni joriy etish;
- Sug'orish ishlari va nasos stantsiyalarini qurish;
- Oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash;
- Bog'dorchilik va issiqxona xo'jaligi;
- Kooperatsiya asosida tomorqa yer egalari bilan ishlarni tashkil etish;
- Uzumchilik va vinochilik mahsulotlari ishlab chiqarish;
- Veterinariya va chorvachilik;
- Ipak va jun sanoati.
Bugungi kunda "Agrosubsidiya" axborot tizimi orqali subsidiya olish uchun talabgorlardan 9 984 ta talabnoma kelib tushdi, ulardan 7 545 tasi ko'rib chiqildi va 430 mlrd so'm subsidiya ajratildi.

Geoaxborot tizimi va geodatabaza yaratildi
Yangi O'zbekistonning 2022-2026 yillarga mo'ljallangan rivojlanish strategiyasida qishloq xo'jaligini ilmiy asosda jadal rivojlantirish hisobiga dehqon va fermerlarning daromadlarini kamida 2 baravar oshirish, sanoatning yillik o'sishini kamida 5 foizga yetkazish vazifasi qo'yildi. Ushbu maqsadlarga erishishda sug'oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash, dehqon va fermerlarning daromadlarini oshirish, ularni boshqarishning ko'p qirrali geoaxborot tizimini ishlab chiqish va takomillashtirish uchun yer va yer resurslari to'g'risidagi ma'lumotlarni tizimlashtirish muhim rol o'ynaydi.  2021 yilda qishloq xo'jaligi vazirligining Geoaxborot tizimi joriy etildi va hozirda keng qo'llanilmoqda.
"Onlayn" rejimida dala ma'lumotlarini to'plash, monitoring qilish va tahlil qilish va kosmik suratga olish uchun mo'ljallangan integratsiyalashgan geoaxborot tizimi asosida qishloq xo'jaligi erlaridan samarali foydalanish, monitoring, ekinlarni rejalashtirish, ekin maydonlarining me'yoriy qiymati, tuproqni bonitatsiya qilish, geobotanik tadqiqotlar, shuningdek, eng maqbul qarorlarni qabul qilish bo'yicha xizmatlar ko'rsatadigan fazoviy ma'lumotlar geoportallari yaratildi. ekinlarni almashlab ekish.
Tizimda:
- Er va ekinlarni monitoring qilish, ekinlarning holatini kuzatish (vegetatsiya davri);
- Ob - havo va boshqa meteorologik ma'lumotlar;
- Qishloq xo 'jaligi yerlarining normativ qiymati to' g 'risidagi ma' lumotlar;
- Yaylovlarni o'simlik bilan qoplash, chorva mollari uchun em-xashak bazasi bo'yicha geobotanik tadqiqotlar natijalari;
- Konturlar kesimida ekinlarga o'g'itlarni qo'llashni rejalashtirish;
- Yerdan foydalanuvchilarga tavsiyalar berish tizimi joriy etildi.
Shuningdek, har 5-15 kunda respublikaning barcha mintaqalarida kosmik multispektral rasmlarni yuklash imkoniyati mavjud. Olingan multispektral tasvirlar yordamida sun'iy intellekt texnologiyalarini qo'llash orqali har bir ekin maydonini vizual kuzatish, ekinlarning vegetatsiya davrini kuzatish, ekinlarning rivojlanishi yoki rivojlanishidagi muammolarni tahlil qilish, shu jumladan dalalarda ekinlarning o'smasligi, zaif, o'rta va juda yaxshi rivojlanayotgan guruhlarga bo'linish, ulardagi azot yoki suv etishmasligi.

"Agroplatform" axborot tizimi: 44 mingdan ortiq mahsulot ishlab chiqaruvchilar "yagona nuqta"orqali xizmat ko'rsatadilar.
Paxta, boshoqli don ekinlari va meva-sabzavotchilikni moliyalashtirish uchun "Agroplatform" axborot tizimi keng qamrovli moliyaviy xizmatlar ko'rsatish uchun mo'ljallangan platforma hisoblanadi.
Qishloq xo 'jaligi vazirligi va boshqa davlat organlari, tijorat banklari va sug' urta kompaniyalarining axborot tizimlari va ma 'lumotlar bazalari bilan axborot almashish yo' lga qo ' yiladigan "Agroplatform" axborot tizimi orqali qishloq xo 'jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchilar, agroklasterlar va ularga xizmat ko' rsatuvchi tashkilotlar uchun quyidagi imkoniyatlar yaratildi:
- ball boniteti, suv ta 'minoti darajasini hisobga olgan holda yer uchastkasi konturlari kesimida ekinlarni joylashtirish, ma' lumotlar asosida hosildorlikni rejalashtirish va unga imtiyozli kredit resurslarini ajratish;
- yetishtirilgan hosilni sug'urtalash va ajratilgan kredit resurslarini qaytarish jarayonini avtomatlashtirish va elektron shartnomani rasmiylashtirish.
Shuni ta'kidlash kerakki, "Agroplatform" axborot tizimida kredit resurslari samarali boshqariladi. Natijada, davlat organlari hujjatlarni o'z vaqtida elektron tarzda ko'rib chiqishni, kreditlash jarayonlarining shaffofligini ta'minlaydi, 2024 yil davomida ushbu tizimdan 200 dan ortiq agroklasterlar va mamlakatning 44 mingdan ortiq fermer xo'jaliklari samarali foydalanmoqda.

"E-ijara" elektron axborot tizimi: qishloq xo'jaligi erlarini ijaraga olishning qulay usuli.