Biznes bilan muloqot O'zbekistonning umumiy iqtisodiy yutuqlariga qanday hissa qo'shadi

Hokimiyatning turli darajalarida yuzaga keladigan biznes bilan muloqot iqtisodiy siyosatni maqbul tarzda aniqlash va tuzatishga yordam beradi, bu biznes manfaatlarini jamiyat va davlat manfaatlari bilan uyg'unlashtirishga yordam beradi, bu esa iqtisodiyotning jadal rivojlanishida muhim omil hisoblanadi. 

So'nggi yillarda O'zbekistonda islohotlarni amalga oshirish jarayonida prezidentning tadbirkorlar bilan ommaviy muloqoti kabi o'zaro hamkorlik shakli muhim ahamiyat kasb etdi. Bunday muloqot birinchi marta 2021 yil 20 avgustda tashkil etilgan va bu kun davlat rahbarining taklifiga binoan har yili o'tkaziladigan tadbirkorlar kuniga aylangan. 
Yillar davomida ushbu format iqtisodiy siyosatni takomillashtirishning samarali vositasi sifatida yuqori samaradorligini isbotladi. Aynan shu muloqot orqali tartibga solish munosabatlarini takomillashtirishda ham, biznesning o'zini rivojlantirishda ham muhim qadamlar qo'yildi. 
O'tgan yil dinamikasida biznesni rivojlantirish 
 Davlat rahbarining tadbirkorlar bilan muloqoti kabi mexanizmning samaradorligi so'nggi bir yil ichida tadbirkorlikning jadal va sifatli rivojlanishidan dalolat beradi, chunki bu avvalgi muloqotlar davomida qabul qilingan qarorlar buning uchun zarur shart-sharoitlarni ta'minlagan. 
Faqat shu yilning o'zida tadbirkorlar aylanmasi o'tgan yilga nisbatan 25 foizga oshdi.  O'rta va yirik korxonalar ayniqsa jadal rivojlandi, ularning soni o'tgan yilga nisbatan ikki baravar ko'paydi. O'rta korxonalar soni 14,5 mingga, yirik korxonalar soni esa 2200 ga yetdi.  100 dan ortiq kishi ishlaydigan korxonalar soni 3 mingga yetdi. 
Agar ilgari turli muammolar tufayli yangi tadbirkorlarning 60 foizi faoliyati birinchi yilda to'xtatilgan bo'lsa, hozirgi vaqtda uch yildan ortiq faoliyat yuritayotgan korxonalar ulushi 76 foizni tashkil etib, birinchi marta 300 mingga yetdi. Bu 100 ming yakka tartibdagi tadbirkorlarga ham tegishli. Bir yil ichida ish o'rinlari soni 440 mingga oshdi, bu ishsizlik muammosini hal qilish va turmush darajasini oshirishga katta hissa qo'shdi.
Shuningdek, biznes sifatining sezilarli yaxshilanishi kuzatilmoqda: tadbirkorlik reytingida a va b yuqori baholarini olgan korxonalar soni 91 mingga oshdi. Shu bilan birga, 170 ming korxona eng past "D" toifasini engib o'tishga muvaffaq bo'ldi, bu ularning muvaffaqiyatli rivojlanishi va samaradorligini oshirganligini ko'rsatadi.
To'rtinchi muloqot davomida qabul qilingan qarorlar
Keling, prezidentning 20 avgust kuni Qoraqalpog'iston Respublikasi Nukus shahrida bo'lib o'tgan tadbirkorlar bilan so'nggi to'rtinchi muloqoti yakunlari bo'yicha qabul qilingan qarorlar haqida batafsil to'xtalib o'tamiz, unda barcha hududlardan 300 nafar tadbirkor va investorlar ishtirok etdi, mintaqaviy studiyalardan esa video aloqa orqali 3 ming nafar biznes vakillari ishtirok etdi. O'tgan muloqot davomida davlatimiz rahbari beshta yo'nalish bo'yicha yangi tashabbuslarni e'lon qildi.
Kichik va o'rta biznes uchun moliyaviy resurslarni ko'paytirish. Barcha banklar va mikromoliya tashkilotlari kichik va o'rta biznesni qo'llab-quvvatlashda ishtirok etishlari mumkinligi sababli mikrokreditlar hajmi uch baravar oshiriladi. Kreditning katta qismi uchun garov talabi bekor qilinadi, bu esa boshlang'ich tadbirkorlar uchun mikrokredit olish jarayonini ancha osonlashtiradi. Mikromoliya banklarini yaratish mumkin bo'ladi. Ushbu banklar kichik va o'rta biznesni qo'llab-quvvatlashga qaratilgan bo'ladi. Mikromoliya tashkilotlariga tadbirkorlarga chet el valyutasida xizmatlar ko'rsatishga va litsenziya asosida to'lov tashkiloti sifatida faoliyat yuritishga ruxsat beriladi.
Faktoring tashkilotlari mijozlarga chet el valyutasida ham xizmat ko'rsatadi. Faktoring tadbirkorlarga debitorlik qarzlarini berish uchun mablag ' olish imkonini beradi, bu ayniqsa kechiktirilgan to'lovlar bilan shug'ullanadigan korxonalar uchun to'g'ri keladi. Natijada aylanma mablag'larni ta'minlash va eksportga yo'naltirilgan korxonalarni qo'llab-quvvatlash uchun qo'shimcha moliyaviy resurslar paydo bo'lishi kutilmoqda. Bundan tashqari, Islomiy moliya to'g'risidagi qonun yangi moliyaviy xizmatlarni taqdim etishga imkon beradi va investitsiyalar oqimini va 5 milliard dollarlik qo'shimcha resurslarni yaratishga yordam beradi. 
Shuningdek, davlat tomonidan jalb qilingan mablag'larni yirik korxonalarga o'tkazish amaliyoti bosqichma-bosqich bekor qilinadi. Bunday mablag'larni taqdim etish ikki yil ichida kamida 40 foizga kamayadi. Shu sababli banklar xususiy biznesga katta moliyaviy resurslarni yo'naltiradilar. 
Biznesni infratuzilma, er va energiya bilan ta'minlash. Ochiq muloqot doirasida kelib tushgan ikki mingta murojaatlar yer va infratuzilma bilan bog'liq edi. Biznesga investitsiyalarni rag'batlantirish va tadbirkorlarga moliyaviy yukni kamaytirish maqsadida kim oshdi savdosida er sotib olayotganda QQSni hisoblashni bekor qilish to'g'risida qaror qabul qilindi.  Toshkent va viloyat markazlarida sotib olingan yer uchun uch yilgacha, qolgan hududlarda besh yilgacha, 4 — va 5-toifali tumanlar uchun esa o'n yilgacha bo'lib-bo'lib to'lashga ruxsat beriladi.
2025-yil 1-yanvardan boshlab O'zbekistonda yer uchastkalari va kapital qurilish obyektlarining yagona klassifikatori faoliyat ko'rsatishni boshlaydi, unda har bir yer uchastkasi uchun asosiy faoliyat turini qaysi faoliyat turlari bilan almashtirish mumkinligi, qaysi yordamchi inshootlarni joylashtirish mumkinligi aniq belgilab qo'yiladi, bu esa tadbirkorlarga o'z yerlaridan yanada samarali foydalanish imkonini beradi. Yangi erlarni ajratishda binolarni loyihalashdan ob'ektni topshirishgacha bo'lgan muddatlar ko'rsatilishi kerak.
Sanoat korxonalari uchun elektr energiyasi va tabiiy gaz cheklovlari kamayadi. Elektr va gaz iste'moli chegaradan 20 foizga oshsa ham, asosiy tarif saqlanib qoladi. Shuningdek, kommunal xizmatlar uchun to'lov inkasso mavjud bo'lsa ham to'xtatilmaydi. Ya'ni, moliyaviy qiyinchiliklar mavjud bo'lganda, biznes o'z faoliyatini davom ettirishi mumkin.
Raqobat muhiti va tashqi bozorlarga chiqish. Metallurgiya, kimyo, energetika va telekommunikatsiya sohalarida eksklyuziv huquqlar allaqachon bekor qilingan. Endi korporativ xaridlarda ishlab chiqarish uchun sotib olingan mahsulotlarning narx ustuvorligi bekor qilinadi. Ham davlat strategik korxonalari, ham xususiy korxonalar va xorijiy investorlar teng iqtisodiy sharoitlarda ishlaydi. Jahon savdo tashkilotiga a'zo bo'lish jarayoni davom etadi.  Xususiy sektor mintaqaviy elektr tarmoqlarini boshqarishga jalb qilinadi. 
Davlat xaridlarida mahalliy mahsulotlar ulushining o'sishi rag'batlantiriladi. Yil oxirigacha tadbirkorlarga 300 ta kon va qazib olish maydonlaridan foydalanish imkoniyati beriladi. Qum va shag'alga bo'lgan ehtiyojni qoplash uchun 110 million kubometr zaxiraga ega 172 ta kon ham ajratiladi.
Eksportdan oldin moliyalashtirish uchun tarmoqlarni rivojlantirish uchun mo'ljallangan mablag'lardan 200 million dollar ajratish to'g'risida qaror qabul qilindi. Ulardan 50 million dollari bank kreditlari bo'yicha kafillik sifatida beriladi. Ushbu mablag'lar hisobiga yil davomida qo'shimcha ravishda 1 milliard dollarlik mahsulot eksport qilinadi. 
Yuklarni tashish bo'yicha "e-logistika" platformasi ishga tushiriladi, bu eksportchilarga to'g'ridan-to'g'ri shartnomalar tuzishga imkon beradi. Bundan buyon eksportni tasdiqlovchi bojxona organining elektron ma 'lumotnomasi qo' shilgan qiymat solig 'ini qaytarish uchun asos bo' ladi va boshqa qo ' shimcha hujjatlar talab qilinmaydi.
Eksport qiluvchi korxonalarning xorijda biznes yuritishda katta tajribaga ega bo'lgan, "savdo va investitsiyalar bo'yicha maslahatchi" vazifasini bajaruvchi, maslahat beruvchi, aloqa o'rnatishda yordam beruvchi, shuningdek, qo'shma loyihalarni amalga oshirishda ko'maklashuvchi yurtdoshlarimiz bilan hamkorligi kengaytiriladi. 
Xizmat ko'rsatish sohasiga yangi turtki. Startap loyihalarini qo'llab-quvvatlashning kompleks ekotizimini yaratish e'lon qilindi. Yangi ekotizimning asosiy elementlaridan biri venchur fondlari faoliyatini yo'lga qo'yish bo'ladi. Shuningdek, davlat startap chet eldan jalb qilgan investitsiyalarning har bir dollari uchun bir dollarlik resursni taqdim etadi. Startap ishlanmalarini patentlash va brend nomlarini ro'yxatdan o'tkazish kabi xarajatlar davlat tomonidan qoplanadi. Ushbu sohadagi loyihalarni moliyalashtirish uchun 50 million dollar ajratiladi. Mahalliy korxonalarning yirik korxonalarga xizmat ko'rsatishda ishtirokini kengaytirish dasturi ishlab chiqiladi.
2024 yil 1 oktyabrdan boshlab mehmonxonalar va turoperatorlar to'langan QQSning 20 foizini "naqd pul" shaklida qaytarib olishlari mumkin, 2025 yil 1 yanvardan esa ularga umumiy ovqatlanish korxonalari qo'shiladi. Bunday soliqni to'lashga o'tgan restoran va kafelarning daromad solig'i ikki baravar kamayadi. Bundan tashqari, 1 dekabrdan boshlab restoran va kafelar qishloq xo'jaligi mahsulotlarini naqd pulga sotib olishlari va qisqa muddatli mehnat shartnomalari bo'yicha ishchilarni yollashlari mumkin. Konsalting markazlarining funktsiyalari to'liq xususiy sektorga o'tkaziladi.
Biznes uchun to'siqlar va to'siqlarni kamaytirish. Tadbirkorlik uchun to'siqlarni bartaraf etish maqsadida aholi hayoti va sog'lig'iga Real xavf tug'diradigan mezonlar reestri ishlab chiqiladi. Reyestrda mavjud bo'lmagan mezon bo 'yicha tadbirkor faoliyatini to' xtatgan mansabdor shaxslar javobgarlikka tortiladi. 
Tadbirkorga qarshi jinoiy ish qo'zg'atish uchun asos bo'lishi mumkin bo'lgan to'lanmagan soliqlar miqdorini 2 baravar oshirish to'g'risida qaror qabul qilindi. Agar to'lanmagan qarz garov qiymatining 15 foizidan kam bo'lsa, undiruv mol-mulkka qaytarilmaydi. Hozirgi vaqtda ushbu chegara bazaviy hisoblash miqdorining (BRV) 300 baravariga teng.
Xulosa
Xulosa qilib aytganda, muloqot jarayonida qabul qilingan qarorlar, ya'ni biznesning fikri va ehtiyojlarini hisobga olgan holda, tadbirkorlik faoliyatini tartibga solishda qanday aks etishi va bu biznes va umuman iqtisodiyotga nima berishini ko'rib chiqish maqsadga muvofiqdir.