Yangi O'zbekiston parlamentining faoliyati mamlakatning barqaror rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega

Bugun O'zbekiston oliy Majlisi parlamenti-xalq davlatini barpo etish, milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish, fuqarolar farovonligini ta'minlash, ko'p millatli mamlakat farovonligini ta'minlashga qaratilgan keng ko'lamli islohotlarning faol ishtirokchisiga aylanmoqda.
Xususan, so'nggi besh yil ichida Qonunchilik palatasi o'zining asosiy vazifasi – qonun ijodkorligi faoliyatini amalga oshirish bilan bir qatorda ijro etuvchi hokimiyat organlari faoliyati ustidan samarali parlament nazoratini amalga oshirdi.
Shunday qilib, 2019 yildan boshlab hukumatning Davlat dasturini amalga oshirish to'g'risida parlament oldida har chorakda hisobot tinglash amaliyoti yo'lga qo'yildi.
Parlament nazoratining yangi shakli hukumatning xalq saylovchilari oldidagi mas'uliyatini oshirish, davlat dasturlarida belgilangan vazifalarning o'z vaqtida va sifatli bajarilishi ustidan nazoratni kuchaytirish, shuningdek, deputatlar korpusining islohotlarni amalga oshirishda faol ishtirokini ta'minlash yo'lidagi muhim qadam bo'ldi.
Davlat hokimiyatining turli tarmoqlarini o'zaro cheklash va muvozanat mexanizmlari tizimida parlamentning rolini oshirishga qaratilgan mamlakat Prezidentining tashabbuslari alohida e'tirofga loyiqdir. Xususan, Qonunchilik palatasi faoliyatiga hukumat faoliyati ustidan parlament nazoratining muhim turi —"hukumat soati"joriy etildi.
Shu bilan birga, hukumat a'zoligiga nomzodlarni tasdiqlash tajribasi parlamentning nazorat vakolatlarini yanada kengaytirdi. Bundan tashqari, ushbu amaliyot hukumatning aholi muammolarini o'rganish va hal qilishda samaradorligini ta'minlashga xizmat qiladi va mamlakatda amalga oshirilayotgan keng ko'lamli islohotlar fuqarolarning turmush tarziga chuqurroq kirib boradi.
Xo'jalik boshqaruvi organlarining parlament nazorati obyektlari ro'yxatiga kiritilishi institutdan ushbu organlarning mansabdor shaxslariga parlament so ' rovini yuborish samaradorligini oshirdi.
Parlamentga, shuningdek, BMTning barqaror rivojlanish maqsadlarini amalga oshirish rejalari amalga oshirilishini nazorat qilish va mamlakatning xalqaro reyting va indekslardagi ko'rsatkichlarini yanada yaxshilash vakolati berildi.

Qonun loyihalarini qabul qilish va ko'rib chiqishning demokratik jarayonlari joriy etildi
O'zbekiston taraqqiyotining yangi bosqichida bizda juda dolzarb va murakkab vazifalar turibdi. Ularni muvaffaqiyatli hal qilish uchun, avvalo, qonun ijodkorligi sohasida ishlarni mutlaqo yangi usulda tashkil etish zarur.
Bugungi kunda xalqimiz farovonligini oshirishga, inson huquq va erkinliklarini ta'minlashga xizmat qiladigan, qonun chiqaruvchi palataning ustuvor vazifalaridan biri bo'lgan har tomonlama mukammal qonunlarni qabul qilish. Ya'ni, qonun ijodkorligi faoliyati "qonunning yagona manbai va muallifi xalq bo'lishi kerak"ustuvor tamoyiliga asoslanadi. Bu Qonunchilik palatasini har bir qonun loyihasi bo'yicha ochiq munozaralar va munozaralar maydoniga, turli xil jamoat manfaatlarini ko'rib chiqish maydonchasiga, haqiqiy "demokratiya maktabiga"aylantirdi.
O'z navbatida, parlamentning qonun ijodkorligi faoliyatini tubdan o'zgartirish uchun quyidagi omillar xizmat qildi:
birinchidan, huquqiy bazani tizimlashtirish, ijtimoiy munosabatlarni huquqiy tartibga solishning barqarorligini ta'minlash;
ikkinchidan, normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va qabul qilish jarayonlarining sifatini oshirish, shuningdek ularning ijrosi ustidan nazoratni yaxshilash;
uchinchidan, normativlashtirish jarayoniga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish; 
to'rtinchidan, qoidalarni ishlab chiqishda "aqlli tartibga solish"modelining elementlaridan foydalanish; 
beshinchidan, qonun ijodkorligi faoliyatining institutsional asoslarini takomillashtirish.
Ya'ni, shu bilan Qonunchilik palatasining Qonunchilik faoliyati mutlaqo yangi yo'nalishda tashkil etildi, qonun loyihalarini qabul qilish va ko'rib chiqishning demokratik jarayonlari joriy etildi.
Xususan, Qonunchilik palatasidagi siyosiy partiyalar fraksiyalari fikr va takliflarni deputatlarga yetkazishi va ularni har tomonlama muhokama qilishi kerakligi belgilab qo'yilgan.
Siyosiy plyuralizm, ko'p partiyaviylik, masalalarni erkin muhokama qilish va jamoaviy qarorlar qabul qilish tamoyillariga asoslanib, har bir qonun loyihasini yoki masalani Qonunchilik palatasi sessiyasining kun tartibiga kiritish printsipi faqat Qonunchilik palatasidagi siyosiy partiyalar fraksiyalari majlislarida oldindan ko'rib chiqilgandan keyingina amalda mustahkam o'rnashgan. Ushbu talab "Qonunchilik palatasining Reglamenti to'g'risida"gi qonunda aks etgan.
Bundan tashqari, qonun ijodkorligi jarayonida Qonunchilik tashabbusi huquqi sub'ektlarining javobgarligi oshirildi. Endi qonun loyihasini birinchi o'qishda ko'rib chiqishda, qoida tariqasida, Qonunchilik tashabbusi huquqi sub'ekti yoki uning vakili ma'ruza qiladi. Ushbu talab O'zbekiston Respublikasining "Qonunchilik palatasining Reglamenti to'g'risida"gi Qonunining 15-moddasida mustahkamlangan.
Qonunlarni qabul qilish jarayonida jamoatchilikning keng ishtirokini ta'minlash, fuqarolarning fikrlarini tinglash, aholi o'rtasida ochiq muhokamalar o'tkazish huquqiy jihatlar sifatini oshirishda muhim ahamiyat kasb etdi. Shu asosda Qonunchilik palatasi qonun loyihalarini jamoatchilik muhokamasi tartibini ham tasdiqladi.
Ya'ni, birinchi o'qishda qabul qilingan qonun loyihasining matni, qoida tariqasida, Qonunchilik palatasining rasmiy veb-saytida joylashtiriladi va agar kerak bo'lsa, Qonunchilik palatasining qarori bilan ommaviy axborot vositalarida e'lon qilinadi.
Shu munosabat bilan, Qonunchilik palatasining uni birinchi o'qishda qabul qilish to'g'risidagi qaroriga muvofiq, eng muhim ijtimoiy , ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatga ega bo'lgan qonun loyihalari qonun loyihasini ikkinchi o'qishga tayyorlash jarayonida, shu jumladan fuqarolar ishtirokida keng muhokamaga chiqarilishi mumkinligi to'g'risidagi talab kiritildi.
Bir so'z bilan aytganda, bizning asosiy vazifalarimizdan biri mamlakatdagi barcha sohalarni tartibga solishning xalq normalarini o'z ichiga olgan mukammal qonunlarni qabul qilish bo'lishi kerak.

Konstitutsiyaviy islohot parlament hayotidagi yangi normalar uchun asos bo'lib xizmat qildi 
 
Konstitutsiyaning yangi tahririda milliy parlamentimiz faoliyati bo'yicha 4 toifadagi o'zgarishlar kiritildi.
Birinchidan, ba'zi huquqiy bo'shliqlar hal qilindi. Shunday qilib, Qonunchilik palatasi deputati bir vaqtning o'zida boshqa vakillik organining deputati bo'lishi mumkin emasligi aniqlandi. Qonunchilik palatasi deputati o'z faoliyatini professional, ya'ni doimiy asosda amalga oshirganligi sababli.
Ikkinchidan, parlament faoliyati bilan bog'liq ba'zi amaldagi normalar sanoat qonunlarida Konstitutsiyaviy darajada kuchaytirildi. 
Xususan, asosiy qonunda parlament nazorati bilan bog'liq ko'plab qoidalar aks ettirilgan. Masalan, endi Oliy Majlis palatalari O'zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish bo'yicha milliy ma'ruzani tinglash huquqiga ega.
Parlament nazorati instituti ham Konstitutsiyaga kiritilgan. Shu bilan birga, ushbu boshqaruv shakliga qo'yiladigan talablar o'zgardi. Agar ilgari uni har bir palata alohida amalga oshirishi mumkin bo'lsa, endi u palatalarning qo'shma vakolatiga kiradi.
Bir qator parlament eshituvlari, shuningdek parlament so'rovini yuborish masalasi asosiy qonunga konstitutsiyaviy institut sifatida kiritildi.
Yana bir jihat. Parlament nazorati samaradorligini oshirish maqsadida Konstitutsiyada yangi tahrirda qonun chiqaruvchi palata Vazirlar Mahkamasi a'zosining hisobotini eshitish yakunlari bo 'yicha o' zbekiston Respublikasi Prezidentiga uni iste'foga chiqarish to ' g 'risidagi taklifni ko' rib chiqish uchun kiritish huquqiga ega ekanligi belgilab qo ' yildi.
Uchinchidan, Konstitutsiyaga parlament faoliyati bo'yicha ko'plab yangi normalar kiritildi. Xususan, asosiy qonunda Qonunchilik palatasi va Senatning qo'shma vakolatlari, har bir palataning mutlaq vakolatlari va javobgarlik sohalari aniq belgilangan.  Xususan, Agar Konstitutsiyaning oldingi tahririda Qonunchilik palatasi 5 ta mutlaq vakolatga ega bo'lsa, endi ular 12 tagacha ko'paydi. Bu:
- Davlat budjeti ijrosini nazorat qilish va hisob palatasi hisobotini ko ' rib chiqish;
-o 'zbekiston Respublikasi Prezidentining taqdimnomasiga ko' ra Bosh vazir nomzodini ko ' rib chiqish va tasdiqlash;
-Bosh vazir, hukumat a'zolari va boshqalarning hisobotlarini tinglash.;
- hukumat a 'zolarining hisobotlarini va o' zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining yillik hisobotini eshitish 
Xuddi shunday, Senatning mutlaq vakolatlari 14 dan 18 gacha oshirildi. Shunday qilib, Senatning mahalliy davlat hokimiyati vakillik organlariga o'z faoliyatini amalga oshirishda yordam berishi asosiy qonunda mustahkamlangan. 
Shuningdek, "Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi tarqatib yuborilganda qonunlar qabul qilish vakolatini kim amalga oshiradi" degan savolga ularni Senatga topshirish to'g'risida aniq javob beriladi.
Bundan tashqari, Oliy Majlis palatalarining qo'shma vakolatlari kuchaytirildi, ular orasida mamlakat davlat qarzining eng yuqori miqdorini aniqlash.
Shuningdek, nazorat va huquqni muhofaza qilish organlari rahbarlarini tayinlash bo'yicha parlamentning vazifalari kuchaytirildi va Prezidentning ushbu yo'nalishdagi ba'zi vakolatlari parlamentga topshirildi.
Masalan, Konstitutsiyaning yangi tahririda bosh prokuror va hisob palatasi raisi lavozimlariga nomzodlar avval Senat tomonidan ko'rib chiqiladi, so'ngra Prezident tomonidan tasdiqlanadi, shuningdek korrupsiyaga qarshi kurashish bo'yicha respublika organi va respublika monopoliyaga qarshi organi rahbarlari Senat tomonidan saylanadi degan amaliyot joriy etilishi nazarda tutilgan.
To'rtinchidan, qonun ijodkorligi faoliyatida tub o'zgarishlar yuz berdi. Birinchidan, Senat tomonidan qonunlarni ko'rib chiqishning aniq muddati, ya'ni oltmish kun ichida belgilangan. Agar Senat ushbu davrda qonunni ma'qullash yoki rad etish to ' g 'risida qaror qabul qilmasa, Qonunchilik palatasi uni imzolash va e' lon qilish uchun o ' zbekiston Respublikasi Prezidentiga yuboradi.
Qonunchilik tashabbusi huquqidan foydalanish instituti ham o'zgardi. Ilgari har qanday mavzu bo'yicha qonun loyihasini 7 tashabbuskor sub'ekt boshlashi mumkin edi. Nima o'zgardi? Konstitutsiyaning yangi tahririga ko'ra, ulardan 3 tasi, ya'ni Konstitutsiyaviy sud, Oliy sud va bosh prokuratura Qonunchilik tashabbusi huquqini faqat o'z vakolatlari bilan bog'liq masalalar bo'yicha amalga oshirishi mumkin.