"Yangi O'zbekiston – ijtimoiy davlat" tamoyili aholini har tomonlama qo'llab - quvvatlashni nazarda tutadi

Mamlakatimizda ijtimoiy siyosat qashshoqlikka qarshi kurashish, ish o'rinlari yaratish, aholining ijtimoiy zaif qatlamlarini qo'llab-quvvatlash bo'yicha keng ko'lamli masalalarni o'z ichiga oladi. Inson kapitaliga investitsiyalar bir vaqtning o'zida mamlakat taraqqiyotining ijtimoiy va iqtisodiy sektoriga hissa qo'shadi. Bundan tashqari, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi makroiqtisodiy va mintaqaviy tadqiqotlar instituti tomonidan o'tkazilgan tadqiqotga ko'ra, inson kapitali sifatining yaxshilanishi to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar oqimining 0,51 foizga o'sishiga olib keladi. 

O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining yangi tahrirdagi 1-moddasi umumxalq referendumi yakunlari bo'yicha qabul qilingan bo'lib, davlatning ijtimoiy mavqeidan qat'i nazar, o'z fuqarolarini tug'ilgan kunidan boshlab ularga g'amxo'rlik qilishga bo'lgan sadoqati va yo'nalishini yana bir bor tasdiqladi. Shuni ta'kidlash kerakki, davlat bu printsipga darhol kelmadi, chunki ichki ijtimoiy siyosat bosqichma-bosqich, ya'ni uzoq muzokaralar, doimiy murosalar va iqtisodiy imkoniyatlar jarayonida shakllandi. 
Konstitutsiyada O'zbekiston suveren, demokratik, huquqiy, ijtimoiy va dunyoviy davlat ekanligi haqidagi bayonotning mustahkamlanishi uning ijtimoiy majburiyatlarini oshiradi.
Shuni ta'kidlash kerakki, ijtimoiy davlat umumiy ma'noda sifatli ta'lim, malakali tibbiy yordam, oila, bolalar, ayollar, qariyalar va nogironlarni har tomonlama qo'llab-quvvatlashni kafolatlaydi, muhtojlarni uy-joy va ish bilan ta'minlaydi, xavfsiz mehnat sharoitlarini yaratadi va qashshoqlik darajasini pasaytiradi.
Yuqoridagi barcha davlat kafolatlari mamlakatimizning so'nggi o'n yilligida o'z aksini topa boshladi, ular jahon tarixiga yangi O'zbekiston sifatida kirdi.
Birinchidan, 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha harakatlar strategiyasida va 2022-2026 yillarda yangi O'zbekistonni rivojlantirish strategiyasida quyidagilar ustuvor vazifalar sifatida belgilangan: inson sha'ni va qadr-qimmatini yuksaltirish hamda erkin fuqarolik jamiyatini yanada rivojlantirish orqali insonparvar davlat barpo etish; adolat va qonun ustuvorligi tamoyillarini mamlakat taraqqiyotining asosiy va zaruriy shartiga aylantirish; milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori o'sish sur'atlarini ta'minlash; adolatli ijtimoiy siyosatni amalga oshirish, inson kapitalini rivojlantirish; ma'naviy rivojlanishni ta'minlash va ushbu sohani yangi bosqichga ko'tarish; milliy manfaatlarga asoslangan global muammolarga yondashuv.
Ikkinchidan, bandlik va kambag'allikni qisqartirish vazirligi tashkil etildi, "ishga marhamat" monomarkazlari faoliyati yo'lga qo'yildi, "temir" "ayollar" va "yoshlar" daftarlari tizimi yo'lga qo'yildi, ishlayotgan pensionerlarga yuz foiz pensiya to'landi, O'zbekiston Respublikasi aholisini ijtimoiy himoya qilish strategiyasi tasdiqlandi, shuningdek, mamlakatda qashshoqlik muammosi tan olindi. Bundan tashqari, kambag'allikni qisqartirish, tadbirkorlikni rivojlantirish, ish o'rinlarini tashkil etish va fuqarolarning daromadlarini oshirish uchun mas'ul bo'lgan hokim yordamchilari lavozimi joriy etildi. Asosiysi, aholiga g'amxo'rlik qilishning yangi tizimi yaratildi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev raisligida 2023-yil 15-may kuni kambag'allikni qisqartirish va bandlikni ta'minlash choralarini muhokama qilish bo'yicha videoselektor yig'ilishi bo'lib o'tdi. Mamlakatda qashshoqlik mavjudligini tan olgandan so'ng, uni kamaytirish tizimi joriy etildi. O'tgan yilning boshida O'zbekistondagi barcha tumanlar besh toifaga bo'lindi, ularga ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish sur'atlari asosida tabaqalashtirilgan imtiyozlar berildi. Natijada, bir million kishi qashshoqlikdan chiqarildi. 
Uchinchidan, ta'lim va tibbiyot eng muhim va keng qamrovli ijtimoiy sohalardir. Islohotlarni jadallashtirish va samaradorlikni oshirish maqsadida ushbu sohalarda tegishli dizayn idoralari tashkil etildi.
 Shubhasiz, inson kapitaliga sarmoya kiritish kelajakka eng yaxshi hissa hisoblanadi. Shu munosabat bilan uzluksiz sifatli ta'lim va malakali kadrlar tayyorlash tizimini doimiy takomillashtirish sohasida misli ko'rilmagan islohotlar amalga oshirildi. Natijada maktabgacha ta'lim qamrovi 27 foizdan 74 foizgacha o'sdi, 11 yillik majburiy maktab ta'limi tiklandi, maktab o'qituvchilariga yuk optimallashtirildi, majburiy mehnat bekor qilindi.
So'nggi yillarda oliy ta'lim tizimidagi o'zgarishlar ham sezilarli ijobiy natijalarni ko'rsatdi. Natijada oliy ta'lim qamrovi to'qqiz foizdan 42 foizga, oliy o'quv yurtlari soni esa 77 foizdan 212 foizga oshdi.
Mamlakatimizda hayot sifatiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan tibbiyot sohasiga katta e'tibor qaratilmoqda. So'nggi yetti yil ichida sog'liqni saqlash tizimini moliyalashtirish hajmi 5,9 trillion so'mdan 33,5 trillion so'mgacha, ya'ni olti baravarga oshdi. Kasalxonalar zamonaviy uskunalar bilan jihozlangan, yangi muassasalar ham qurilmoqda. Tibbiyotni odamlarga yaqinlashtirish uchun joylarda skrining tekshiruvlari o'tkaziladi.
 Shuni ta'kidlash kerakki, O'zbekistonda aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini manzilli qo'llab-quvvatlash bo'yicha maqsadli ishlar olib borilmoqda.  Bu O'zR Konstitutsiyasining yangi tahrirdagi 57-moddasiga davlatning ijtimoiy himoyaga muhtoj toifalarning hayot sifatini oshirishga, boshqa fuqarolar bilan teng ijtimoiy va davlat hayotida ishtirok etish uchun sharoit yaratishga va ularning asosiy hayotiy ehtiyojlarini mustaqil ravishda ta'minlash imkoniyatlarini kengaytirishga qaratilgan chora-tadbirlar to'g'risidagi bandning qo'shilishini isbotlaydi. 
Asosiy yangiliklardan biri bu asosiy qonunning 42-moddasi bo'lib, unda eng kam ish haqi insonning munosib turmush darajasini ta'minlash zarurligini hisobga olgan holda belgilanadi. 2023-yil 1-dekabrdan boshlab mehnatga haq to'lashning eng kam miqdori 1,05 mln so'mni tashkil etadi, iste'mol xarajatlari esa oyiga bir kishi uchun 568 ming so'mni tashkil etadi.  
Bundan tashqari, Prezidentning 2023-yil 28-sentabrdagi "aholiga ijtimoiy xizmatlar ko'rsatish va yordam ko'rsatish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi qaroriga muvofiq, o'tgan yilning 15-oktabridan boshlab 28 ta tuman (shahar) da ijtimoiy himoya milliy agentligi "Innon" ijtimoiy xizmatlar markazlari xodimlari tomonidan ijtimoiy yordam ko'rsatishning yangi tizimi tajriba tariqasida joriy etildi. Xodimlar yolg'iz, qariyalar va nogironligi bo'lgan, tashqi yordamga muhtoj shaxslarning yozuvlari va reestrini yuritishga mas'uldirlar, bu esa tashqi yordamga muhtojlik darajasini hisobga olgan holda individual ijtimoiy xizmatlar ko'rsatish rejasini ishlab chiqishga yordam beradi. Shu bilan birga, yagona ijtimoiy himoya reestriga kiritilgan yolg'iz qariyalarga yordam shartnoma asosida amalga oshiriladi. 

Sardor Jakbarov 
etakchi ilmiy xodim 
Qonunchilik va huquqiy institut 
o ' zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi siyosatchilar.