O'zbekiston Yevropa Ittifoqi bilan kuzatuvchi mamlakat sifatida hamkorlik qilishning ustuvor yo'nalishlarini belgilab berdi

O'zbekiston tashqi siyosati chuqur o'ylangan o'zaro manfaatli va mustahkam munosabatlar asosida rivojlanmoqda. Shu bilan birga, mamlakatning xalqaro munosabatlarning teng huquqli sub'ekti sifatida o'rni va rolini oshirish, bir qator rivojlangan demokratik davlatlarga qo'shilish, qo'shni davlatlar bilan xavfsizlik, barqarorlik va yaxshi qo'shnichilik muhitini shakllantirish istagi ustuvor vazifadir.

To'rt yildan ko'proq vaqt oldin O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatlari O'zbekistonning Yevroosiyo iqtisodiy Ittifoqi (eea) bilan hamkorligini kuzatuvchi sifatida ma'qullagan edi. Bu shuni ko'rsatdiki, O'zbekiston uchun xalqaro iqtisodiy hamkorlikni kengaytirish va jahon bozoriga, shu jumladan YEOESDA integratsiya masalalari muhimligicha qolmoqda. Shunday qilib, parlamentning quyi palatasi o'zaro hamkorlik istiqbollarini chuqur va ilmiy asoslangan holda o'rganish uchun ushbu masala bo'yicha barcha fikr va takliflarni tahlil qilish va umumlashtirishga qaratilgan ishchi guruh tuzildi va tinglandi. 
O'tgan vaqt mobaynida O'zbekistonning YEOESDA kuzatuvchi maqomini olishi hamkorlar va ittifoq a'zolari bilan muloqot o'rnatish imkonini berdi. Bu esa YEOINING faoliyat ko'rsatish mexanizmlari va O'zbekiston tovarlari ittifoq va uchinchi mamlakatlar bozorlariga qanday kirib borishi haqida ko'proq ma'lumot olish imkonini berdi.
Bir necha yil ichida O'zbekiston iqtisodiyotidagi vaziyat sezilarli darajada o'zgardi, mamlakatni yanada rivojlantirish xorijga yetkazib berishni ko'paytirish va eksport imkoniyatlarini kengaytirishni talab qilmoqda. Shuning uchun O'zbekistonning YEOEI kuzatuvchisi sifatida hamkorligi masalasi bugungi kun tartibida qolmoqda. Tashqi savdo yuklarining qariyb 80 foizi Rossiya, Qozog'iston va Qirg'iziston orqali tranzit qilinadi. Va tayyor mahsulotlar eksportining 50 foizi (ba'zi pozitsiyalar bo'yicha - 80 dan ortiq) ushbu mamlakatlar ulushiga to'g'ri keladi. 
Kuzatuvchi maqomi O'zbekistonning vakolatli vakillariga ittifoq organlari majlislarida qatnashish, maxfiy xususiyatga ega bo'lmagan hujjatlarni olish imkoniyatini berdi. Shu bilan birga, bu qaror qabul qilishda ishtirok etish huquqini bermaydi. Evropa Ittifoqida kuzatuvchi maqomini olgan davlat Evroosiyo iqtisodiy komissiyasi joylashgan joyda doimiy vakilini yuboradi. Ushbu shaxs kuzatuvchi mamlakat nomidan komissiya va uning organlari bilan doimiy aloqada bo'lish huquqiga ega.
O'zbekistonning doimiy vakili kuzatuvchi davlatning tegishli organlari bilan savdo-iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish, texnik, bojxona, sanitariya va fitosanitariya qoidalarini, shuningdek komissiya vakolatiga kiradigan boshqa masalalarni tartibga solish masalalari bo'yicha doimiy aloqalarni o'rnatish va saqlashga ko'maklashadi, barcha sohalarda muloqot va hamkorlikni mustahkamlashga yordam beradi.  
Kuzatuvchi maqomi Yevroosiyo iqtisodiy Ittifoqi sudi tomonidan a'zo davlatlar o'rtasidagi nizolarni hal qilish mexanizmi va tartiblarini o'rganishga imkon berdi. Shuni alohida ta'kidlash kerakki, O'zbekistonning ushbu maqomga ega bo'lishi davlatimizni eea a'zosi bo'lishga majburlamaydi. Shu bilan birga, kuzatuvchi maqomi qo'shilishning afzalliklari va kamchiliklarini aniqroq baholash, a'zo davlatlar bilan muloqotni kuchaytirish va natijada asosli qarorlar qabul qilish imkonini beradi. 
So'nggi voqealardan O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning joriy yilning 8 may kuni Moskvada bo'lib o'tgan Oliy Yevroosiyo iqtisodiy Kengashining yubiley yig'ilishida kuzatuvchi davlat rahbari sifatida ishtirok etishini alohida ta'kidlaymiz. Ko'p tomonlama savdo-iqtisodiy hamkorlikni yanada kengaytirish, sanoat kooperatsiyasi loyihalarini qo'llab-quvvatlash, hamkorlikning ustuvor yo'nalishlarida qo'shma dasturlarni amalga oshirishning dolzarb masalalari ko'rib chiqildi.
O'zbekistonning kuzatuvchi maqomidagi YEOEI bilan hamkorligi haqida gapirganda, avvalo, sanoat mahsulotlari yetkazib berishni ko'paytirish hisobiga o'zaro tovar ayirboshlash hajmining o'sishini ta'kidlaymiz. O'zbekiston savdo va yuk tashishni raqamlashtirish, elektron tijorat, iqlim kun tartibi sohasidagi tarmoq loyihalari va dasturlariga qo'shildi. 
Bugungi kunda O'zbekiston 2009 yilda tovarlarning kelib chiqqan mamlakatini aniqlash qoidalariga qo'shilish tartibini boshladi. Shu bilan birga, milliy valyutalarda hisob-kitoblarning ulushi ortib bormoqda. Mingdan ortiq qo'shma korxona va loyihalar ishga tushirildi. Yuk tashish hajmi o'sib bormoqda, muntazam parvozlar chastotasi ikki baravar ko'paydi. Hozirgi voqelikda mamlakatlarimizning savdo-iqtisodiy aloqalarini qo'llab-quvvatlash va rag'batlantirish, kooperatsiya loyihalarini ilgari surish va o'zaro investitsiyalarning o'sishi uchun sharoit yaratish muhim ahamiyatga ega. Bunday hamkorlikka misol sifatida yaqinda Toshkentda muvaffaqiyatli o'tgan "Innoprom" an'anaviy xalqaro sanoat ko'rgazmasi keltirilgan. 
Moskvada bo'lib o'tgan forum O'zbekistonning Rossiya va Yevroosiyo iqtisodiy Ittifoqining boshqa davlatlari bilan ishbilarmonlik muloqotini rivojlantirish uchun samarali platforma bo'lib xizmat qildi. Shu munosabat bilan, Kuba, Eron, Misr, Birlashgan Arab Amirliklari, Mo'g'uliston, Vetnam va Indoneziya kabi boshqa sherik mamlakatlardan ko'proq kompaniyalarni jalb qilish orqali saytni kengaytirish muhimdir. 
YEOEI bilan o'zaro manfaatli hamkorlikning ustuvor yo'nalishlari qatorida amaliy hamkorlikni kengaytirish va rivojlanishning strategik yo'nalishlari doirasida sohaviy hamkorlikning ko'p tomonlama loyihalarini amalga oshirishda ishtirok etishni faollashtirish mumkin. O'zbekiston YEOII mamlakatlari bilan savdo-sotiqdagi to'siq va cheklovlarni o'zaro bartaraf etish tarafdori bo'lishda davom etmoqda. 
Janubiy va Janubi - Sharqiy Osiyo, yaqin Sharq mamlakatlari bozorlariga chiqish bilan Shimoliy-Janubiy transport koridorini rivojlantirish bo'yicha yaqin muloqotni davom ettirish muhimligini ta'kidlaymiz. Ishning istiqbolli yo'nalishlari-sanoat kooperatsiyasi loyihalarini va talab yuqori bo'lgan mahsulotlar ishlab chiqarishni mahalliylashtirish dasturlarini qo'llab-quvvatlash, davlatlar mintaqalarida birgalikda tashkil etilgan sanoat zonalari va texnoparklarda yangi quvvatlarni joylashtirish. Birlashma doirasida sanoat kooperatsiyasi dasturlariga ko'maklashishning maxsus mexanizmidan foydalanish imkoniyati mavjud.
Xait Aktlari,
o 'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Spikerining o' rinbosari.