O'zbekiston investitsiya muhitini tubdan yaxshilash yo'lida

Investitsiyalar har qanday mamlakat iqtisodiyotini boshlaydigan va rivojlanishini ta'minlaydigan muhim kapitaldir, chunki u to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar oqimiga bog'liq. Kapital o'z-o'zidan kelmaydi. Buning uchun atrof-muhitni yaxshilash, huquqiy bazani mustahkamlash, investorlarning manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan izchil islohotlarni amalga oshirish zarur. Dunyoga ochilgan O'zbekiston bu yo'nalishda qadam tashladi. 

Samarali hamkorlik uchun platforma
Toshkent xalqaro investitsiya forumini muntazam ravishda o'tkazish, uning nufuzi va ko'lami doimiy ravishda o'sib borayotganligi buning tasdig'idir. Prezident Shavkat Mirziyoyev uchinchi Toshkent xalqaro investitsiya forumiga tayyorgarlik ko'rish chog'ida ta'kidlaganidek, agar 2022-yilda 56 mamlakatdan mingdan ortiq xorijiy mehmonlar ishtirok etgan bo'lsa, bu yil 90 dan ortiq mamlakatdan 2 500 dan ortiq kishi ishtirok etmoqda. Ular orasida hukumat vakillari, yirik kompaniyalar rahbarlari, xalqaro tashkilotlarning yuqori martabali mehmonlari — BMT, YETTB, OPEK, SHHT.
Forum mamlakatimizning iqtisodiy imkoniyatlarini namoyish etish va o'zaro manfaatli loyihalarni muvofiqlashtirish uchun qulay maydonchadir. Uning doirasida 40 dan ortiq tadbirlar, shu jumladan seksiya majlislari, davra suhbatlari, taqdimotlar, hukumatlararo komissiyalar majlislari o'tkaziladi. Mamlakatimizda bir qator loyihalarni ishga tushirish marosimlari ham rejalashtirilgan. Tadbir O'zbekiston iqtisodiyoti uchun zarur bo'lgan istiqbolli loyihalar uchun taqdimot platformasi bo'lib xizmat qiladi, xorijiy investorlarga imkoniyatlar, yaratilgan sharoitlar va jozibali yo'nalishlarni taqdim etadi.
Davlatning investitsion jozibadorligini baholash va uning imkoniyatlarini hisobga olish investor uchun muhim vazifadir. O'zbekistonda investitsiya muhitini doimiy ravishda yaxshilash ustuvor vazifa hisoblanadi, chunki mamlakat milliy iqtisodiyotga xorijiy investitsiyalarni jalb qilishdan manfaatdor. Bu har qanday davlatdan o'z investitsiya siyosatini ishlab chiqishni talab qiladi. U xorijiy investitsiyalarni jalb qilishning noyob yo'nalishlarini, ularni rag'batlantirish tizimini belgilaydi va investitsiya faoliyatining huquqiy normalarini belgilaydi.
Jahon tajribasi shuni ko'rsatadiki, faol investitsiya siyosatini olib boradigan mamlakatlar iqtisodiyotning barqaror o'sishiga erishmoqda. Chunki investitsiyalar uning haydovchisi. Kapitalni faol jalb qilish va yangi ishlab chiqarish quvvatlarini ishga tushirish orqali biz iqtisodiyotimizning jadal rivojlanishiga erishishimiz mumkin. Ijobiy natijalar, o'z navbatida, ijtimoiy sohada to'plangan muammolarni tizimli hal qilish uchun imkoniyatlar yaratadi.
Boshqa tomondan, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish qabul qiluvchi mamlakatda mehnat unumdorligining o'sishiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Ular mamlakatda ilgari mavjud bo'lmagan va ichki yoki tashqi bozorda sotish uchun mo'ljallangan yangi tovarlar, xizmatlar, texnologiyalarni joriy etishga yordam beradi. Bu kapital fondlariga ijobiy ta'sir ko'rsatadi, chunki milliy ishlab chiqaruvchilar ko'pincha bunday tovarlarni ishlab chiqarish yoki bunday xizmatlarni ko'rsatish uchun zarur bilim, texnik uskunalar va texnologiyalarga ega emaslar. Xalqaro kapitalning yana bir muhim ahamiyati shundaki, u tashqi iqtisodiy va siyosiy aloqalarni mustahkamlashga yordam beradi, ishlab chiqarish va tashqi savdo hajmini oshiradi, iqtisodiy rivojlanishni tezlashtiradi, jahon bozorida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning raqobatbardoshligini oshiradi, import qiluvchi mamlakatlarning texnik imkoniyatlarini kengaytiradi va mamlakatda bandlikni oshiradi. Xorijiy investitsiyalar, shuningdek, yangi texnologiyalar va nou-xaularni joriy etish imkoniyatlarini kengaytiradi.
Dunyoda globallashuv jarayoni sodir bo'lmoqda. Unga qo'shilish etakchi davlatlar bilan hamkorlik qilishni, davlatning iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy siyosatini ushbu mamlakatlar siyosati bilan o'zaro manfaatli asosda muvofiqlashtirishni anglatadi. Shu nuqtai nazardan, O'zbekiston ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi, geografik joylashuvi, tabiiy resurslarning tarkibi va zaxiralari, hukumat tomonidan amalga oshirilayotgan investitsiya siyosati va boshqa omillar tufayli jahon hamjamiyatida muhim rol o'ynaydi. Bu xorijiy kapitalni jalb qilish uchun qulay muhit yaratish zarurligini ko'rsatadi.
Muvaffaqiyatning asosi qulay ishbilarmonlik muhitidir
Investitsiya iqlimining jozibadorligini oshirish maqsadida 2018 yil 1 avgustda Prezident "O'zbekiston Respublikasida investitsiya iqlimini tubdan yaxshilash chora-tadbirlari to'g'risida"gi farmonni imzoladi. Hujjatga ko'ra, O'zbekistonga sarmoya kiritayotgan chet el fuqarolari va fuqaroligi bo'lmagan shaxslar uch yilga ko'p marta viza olish huquqiga ega bo'lib, mamlakatni tark etmasdan muddatni cheksiz uzaytirish imkoniyatiga ega bo'lishdi. Shuningdek, xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi kompaniyalarning ustav kapitaliga talab qilinadigan minimal xorijiy investitsiyalar soni 30 foizdan 15 foizgacha kamaytirildi. Bundan tashqari, xorijiy yuridik shaxsning xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi kompaniya ishtirokchisi sifatida ishtirok etishi zarurligi to'g'risidagi talab bekor qilindi.
"Investitsiyalar va investitsiya faoliyati to'g'risida" gi qonunda investorlar uchun soliq yukini kamaytirish va soliq tizimini soddalashtirish chora-tadbirlari, shuningdek, O'zbekistonda yuqori tezlikda amalga oshirilayotgan sog'lom raqobat muhitini qo'llab-quvvatlashga qaratilgan soliq siyosati va tariflarni boshqarish islohotlari aks ettirilgan.
Dunyoda xorijiy kapitalni jalb qilish uchun keskin xalqaro kurash olib borilmoqda. Rivojlangan mamlakatlarda har yili investitsiya muhitining jozibadorligini oshirishga yordam beradigan turli xil innovatsion vositalar yaratilmoqda, bu xorijiy investitsiyalar hajmi, ularning sifati va qulay sharoitlardan foydalanish bilan bog'liq.
O'zbekistonda ham qulay sharoitlar faol yaratilmoqda: xorijiy investorlarga moliyaviy imtiyozlar va huquqlar berilmoqda, bozor infratuzilmasi shakllantirilmoqda. Shu nuqtai nazardan shuni ta'kidlash kerakki, biz avval mamlakatni rivojlantirish bo'yicha harakatlar strategiyasini, so'ngra keng ko'lamli demokratik islohotlarni amalga oshirish yo'lini tanlagan rivojlanish strategiyasini qabul qildik. Ushbu o'zgarishlarning dasturlari davlat va jamiyatning barcha sohalarini qamrab oladi va qonun ustuvorligini ta'minlash, raqobatni rivojlantirish, korruptsiyaga qarshi kurashni o'z ichiga oladi. Xususan, 2017 yilda milliy valyuta — so'mni erkin konvertatsiya qilish joriy etildi, chet ellik investorlar tomonidan foydani vataniga qaytarish bo'yicha barcha cheklovlar olib tashlandi. Bizning banklarimiz va yirik kompaniyalarimiz birinchi marta xalqaro reytinglarni qo'lga kiritdilar va milliy valyutadagi xalqaro obligatsiyalar chiqarilgan jahon moliya bozorlariga chiqdilar. 
Amaldagi ochiqlik siyosati
Investitsiyalar oqimi ham mamlakatning ochiqligiga bog'liq. Ochiqlik siyosatini ta'minlash uchun 90 dan ortiq xorijiy davlatlar fuqarolari uchun O'zbekistonga vizasiz kirish imkoniyati yaratildi. O'nlab boshqa mamlakatlar fuqarolariga soddalashtirilgan tartibda viza olish imkoniyati berildi. Ushbu ko'rsatkichlar bo'yicha O'zbekiston mintaqadagi eng ochiq mamlakat pozitsiyasini egallaydi.
Investorlar korruptsiya ildiz otgan davlatga bormaydilar. Ushbu hodisaga qarshi kurash mamlakatimiz davlat siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biriga aylandi. Korrupsiyaga qarshi kurashni kuchaytirish uchun maxsus agentlik tashkil etildi.
Investorlar, shuningdek, inson huquqlari buzilgan mamlakatga sarmoya kiritishdan qo'rqishadi va ularning mablag'lari o'g'irlanishidan qo'rqishadi. Shu sababli, inson huquqlari va erkinliklarini ta'minlash va himoya qilish ham ustuvor vazifa sifatida belgilangan. To'rt yil oldin inson huquqlari bo'yicha milliy strategiya qabul qilindi. O'zbekiston tarixida birinchi marta Birlashgan Millatlar tashkilotining inson huquqlari bo'yicha Kengashi a'zosi etib saylandi.
O'zbekistonni qonun va adolat hukmronlik qiladigan demokratik davlatga aylantirish, mustaqil va kuchli sud-huquq tizimini shakllantirish asosiy maqsadlardan biri sifatida belgilandi. Fuqarolik jamiyatini rivojlantirish, so'z erkinligini ta'minlash, demokratik media makonini yaratish, ommaviy axborot vositalarini "to'rtinchi hokimiyat" ga aylantirish, davlat organlarining jamiyat oldidagi mas'uliyatini oshirish bo'yicha chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda, bu esa allaqachon sezilarli natijalarga olib keldi.
Insonning asosiy huquq va erkinliklarini kafolatlash uchun Konstitutsiyaning yangi tahriri ishlab chiqilgan. Majburiy mehnat, shu jumladan bolalar mehnati ham nihoyat taqiqlandi, bu ko'p yillar davomida O'zbekistonning qora ro'yxatga kiritilishiga sabab bo'ldi. Buni e'tirof etish maqsadida "paxta kampaniyasi" nodavlat notijorat tashkilotlarining xalqaro koalitsiyasi va taniqli jahon brendlari o'zbek paxta va to'qimachilik mahsulotlarini boykot qilishni bekor qilib, yana mamlakatimiz bilan hamkorlikni yo'lga qo'yishni boshladi.
Biznesni yuritish uchun barcha shartlar
Soliq imtiyozlari investorlar uchun ham jozibador omil hisoblanadi. O'zbekistonda qo'shilgan qiymat solig'i stavkasi 12 foizgacha pasaytirildi. Xorijiy investorlarning aktsiyalaridan olinadigan dividendlar uch yil davomida daromad solig'idan ozod qilindi. Soliq va bojxona qonunlariga yangi yoki qat'iy javobgarlik choralari kiritilmaydi.
Tashqi savdo liberallashmoqda. Xususan, investorlar uchun zarur bo'lgan 7 mingdan ortiq xom ashyo va tovarlar uchun bojxona to'lovlari bekor qilindi. Bojxona zonasida qayta ishlashning soddalashtirilgan tartibi joriy etildi. O'zbekistonning Jahon savdo tashkilotiga qo'shilish jarayoni yangi bozorlarga chiqish maqsadida tezlashmoqda va bu borada qonunlar qabul qilinmoqda.
Ijro etuvchi hokimiyat tizimi ham isloh qilindi, byurokratiya qisqartirildi. Biznesni tartibga soluvchi 500 ta davlat funktsiyalari bekor qilindi, ulardan 70 tasi davlat-xususiy sheriklik va autsorsing asosida xususiy sektorga o'tkazildi. Bugungi kunga qadar 132 ta litsenziya va ruxsatnoma bekor qilindi, 33 ta tur uchun xabar berish tartibi joriy etildi.
Amalga oshirilayotgan islohotlar doirasida investorlar bilan ishlashning yagona tizimi joriy etildi. Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi investorlarga loyihani boshlashdan tortib, uni ishga tushirishgacha bo'lgan barcha bosqichlarda yordam beradigan "bitta oyna" tizimini o'rnatdi. Investorlarning muammolarini, ularning takliflari va tavsiyalarini tezkor hal etish va davlat rahbari bilan to'g'ridan-to'g'ri muloqotni tashkil etish uchun prezident huzurida xorijiy investorlar Kengashi tashkil etildi. Uning navbatdagi yig'ilishi 3 mayga rejalashtirilgan.