Turizm O'zbekiston iqtisodiyotining yetakchi tarmoqlaridan biriga aylanmoqda

O'zbekistonda turizm sohasi jadal rivojlanmoqda-uni rivojlantirish bo'yicha zarur chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Avvalo shuni aytish kerakki, boshqa mamlakatlardan tashrif buyuruvchilar uchun viza rejimi soddalashtirilgan. Xususan, bugungi kunda 93 davlat fuqarolari uchun vizasiz kirish, 56 davlat uchun elektron kirish vizasi, 47 davlat uchun besh kunlik tranzit vizasiz kirish, 76 davlat uchun turistik vizalarni berishning soddalashtirilgan tartibi belgilandi. 

55 yoshga to'lgan va mamlakatimizga sayyohlik maqsadida 30 kundan ortiq bo'lmagan muddatga kelgan Xitoy, AQSh va Vetnam fuqarolari uchun vizasiz kirish rejimi joriy etildi. Vatandosh, Student visa, Academic visa, Medical visa va Pilgrim visa kabi xorijiy fuqarolar uchun yangi viza toifalari ham joriy etildi.
Bundan tashqari, mamlakat mehmonlarining xavfsizligini ta'minlash uchun sayyohlik politsiyasi tashkil etildi. Qulay dam olish sharoitlarini yaratish uchun turar joy binolaridagi o'rindiqlar soni 142 mingga ko'paytirildi, 70 ta yangi sayyohlik yo'nalishlari ochildi, oltita xususiy aviakompaniya ishlay boshladi.
"Amirsoy" qishki kurorti, "afsonalar vodiysi", "Zaamin" va "Charvak" dam olish maskanlari ko'plab xorijiy mehmonlarning e'tiborini jalb qiladigan xalqaro sayyohlik joylariga aylandi.
Turizm sohasini rivojlantirishni ta'minlash uchun malakali kadrlar tayyorlash tizimini yaratish va takomillashtirish muhim ahamiyatga ega. Bugungi kunda mamlakatimizda ushbu sohaga ixtisoslashgan oliy o'quv yurtlari faoliyat ko'rsatmoqda. Har yili ularda tahsil olayotgan talabalar soni ortib bormoqda va o'quv jarayoni ilg'or xorijiy tajriba asosida takomillashtirilmoqda. Natijada xalqaro talablarga muvofiq malakali mutaxassislarni tayyorlash, ilmiy tadqiqotlar, turli yo'nalishlarda fundamental, ilmiy-amaliy ishlar olib borilmoqda.
Ayniqsa, sayohatchilar sayyohlik qishloqlariga jalb qilinadi: ular mahalliy aholining an'anaviy turmush tarzi va noyob hunarmandchiligini o'z ko'zlari bilan ko'rishga qiziqishadi. Ulardan biri Navoiy viloyatidagi Sentob qishlog'i bo'lib, u Nurota tumani markazidan 120 kilometr va viloyat markazidan 180 kilometr uzoqlikda joylashgan.
Bu erda go'zal ko'l, zardushtiylik diniga mansub qadimiy Ma'bad, bir qator madaniy meros ob'ektlari, qadimiy qal'alar, petrogliflar mavjud. Shuningdek, sayyohlar aholining milliy urf-odatlari va urf-odatlariga jalb qilinadi. Tarix va zamonaviylik birlashadigan joyni ko'rish uchun ko'proq odamlar keladi.
Sentobadagi zamonaviy sharoitlar ham sayyohlar qulay dam olishlari, tarixiy va tabiiy yodgorliklar bilan tanishishlari uchun yildan-yilga yaxshilanmoqda. Uchta yotoqxona, 20 ta oilaviy mehmon uyi qurildi, 15 turdagi sayyohlik xizmatlari yo'lga qo'yildi. O'tgan yili Sentob Jahon sayyohlik tashkilotining sayyohlik qishloqlari ro'yxatiga kiritilgan. Ushbu tadbir mamlakatimizning turizm salohiyatini jahon miqyosida alohida e'tirof etish bo'ldi.
Shuningdek, mamlakatda turizm biznesining barcha turlarini rivojlantirish uchun qulay sharoitlar yaratilmoqda. Mehmonxonalar qurish va xalqaro brendlarni jalb qilish, sayyohlar oqimini ko'paytirish uchun subsidiyalar ajratilmoqda.
Markaziy Osiyo mintaqasi uchun yana bir buyuk tarixiy voqea o'tgan yili Samarqandda Jahon turizm tashkiloti Bosh Assambleyasining 25-yubiley sessiyasini o'tkazish bo'ldi. Xalqaro konferensiyada 140 dan ortiq mamlakat vakillari ishtirok etdi. Tadbir doirasida turizmni yanada rivojlantirish masalalari bo'yicha qizg'in muloqot va uchrashuvlar o'tkazildi.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan bunday keng ko'lamli tadbirlar tufayli boshqa davlatlar bilan o'zaro aloqalar rivojlanib, turizm sohasi rivojlanmoqda. Jumladan, 2023-yilda O'zbekistonga yetti millionga yaqin sayyoh tashrif buyurgan. Oldingi ko'rsatkichlar bilan taqqoslaganda, 2016 yilda bizga 1,3 million kishi, 2022 yilda esa 5,2 million kishi kelgan.
Uzoq mamlakatlardan sayyohlar oqimi uch-to'rt baravar ko'paydi. Masalan, o'tgan yili Hindistondan ko'proq mehmonlar keldi - 3,5 marta (25 ming), Yaponiya - besh marta (etti ming), AQSh - ikki marta (14 ming), Italiya - 3,5 marta (17 ming). 2017 yilda respublika hududida har bir chet ellik sayyoh tomonidan sarflangan o'rtacha mablag ' to'g'ridan-to'g'ri xarajatlardan tashqari 197 dollarni tashkil etdi, 2022 yilda bu ko'rsatkich 309 dollarga, 2023 yilda 330 dollarga etdi. O'tgan yili sayyohlarning o'rtacha qolish muddati to'rt-besh kunni tashkil etdi va 2022 yilning shu davriga (uch kun) nisbatan 1,5 baravar oshdi. 
So'nggi 6,5 yil ichida (2017 yil - 2023 yil iyun) turistik xizmatlar hajmi 2,5 baravarga oshdi, ularning eksporti bir necha baravar ko'payib, 2023 yilda 2 milliard 143 million dollarga etdi. 
Davlatimiz rahbari ta'kidlaganidek: "ochig'ini aytganda, hatto hamma jazirama jazirama va qattiq sovuqda paxtaga majburan safarbar qilingan yillarda ham O'zbekistonning paxta tolasi eksportidan tushgan daromad 1 milliard dollardan oshmagan. Hozirgi vaqtda turizm eksporti ushbu chegaradan oshib ketdi. Agar biz uni 3-4 baravar oshirsak, oddiy qilib aytganda, siz paxta ekolmaysiz."
Bundan tashqari, ushbu o'zgarishlar mamlakatimizning global obro'sini yanada oshiradi. Shunday qilib, Jahon sayyohlik tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, O'zbekiston turizm sohasidagi eng tez rivojlanayotgan mamlakatlar ro'yxatida, shuningdek, gallupning taniqli sotsiologik tadqiqotlar markazi "turizm uchun eng xavfsiz davlat"reytingida yuqori o'rinlarni egallaydi.
Mamlakatimiz National Geographic Traveler Awards ro'yxatida "yilning ochilishi" va "gastronomik turizm" nominatsiyalarida g'olib bo'ldi. 2022 yilda "musulmon turizmi global indeksi"da eng yaxshi rivojlanayotgan sayyohlik yo'nalishi deb tan olingan.
Sanoat imtiyozlar va imkoniyatlarni jalb qiladi
"O'zbekiston - 2030" strategiyasi doirasida turizm sohasidagi imtiyozlar belgilandi. Xususan, 2024-yil 1-yanvardan boshlab joriy etilgan qo'shilgan qiymat solig'ini to'liq qoplash tizimi sanoat rivojlanishining yangi bosqichining muhim tayanchi bo'lishi kerak. Bu turoperatorlar va xorijiy sayyohlarga katta foyda keltiradi hamda O'zbekistonning xalqaro turizm bozorida raqobatbardoshligini oshiradi. 
Shuningdek, chet ellik sayyohlar uchun imtiyozlar joriy etildi, xususan, O'zbekistonda sotib olingan tovarlar uchun qo'shilgan qiymat solig'ini qaytarish belgilandi. Bu iqtisodiyotga pul oqimining ko'payishini ta'minlaydi, sayyohlarni mamlakatda ko'proq xarid qilishga undaydi.
Turoperatorlarga xorijiy kontragentlar bilan tuzilgan shartnomalar bo'yicha taqdim etiladigan eksport xizmatlari uchun soliq imtiyozlari beriladi. 
Transport tarmog'idagi o'zgarishlar turizmni rivojlantirishda alohida rol o'ynaydi. Ushbu sohada 2023 yilda amalga oshirilgan islohotlar respublikamizning infratuzilmasi va iqtisodiy rivojlanishini yangi bosqichga olib chiqadi. Masalan, aviatsiya sanoatida 14 ta rezident aviakompaniyalar mavjudligi, ulardan 11 tasi xususiy aviakompaniyalardir. Bu sohadagi raqobatni kuchaytiradi va xizmat sifatini yaxshilashga yordam beradi. 
Mahalliy yo'nalishlarda, shaharlararo va xalqaro reyslarda parvozlar sonining ko'payishini alohida ta'kidlash lozim. Xususan, 13 ta ichki yo'nalishdagi parvozlar sonini haftasiga 236 taga etkazish mahalliy va xalqaro miqyosda transport aloqalarini yanada mustahkam qiladi.
2024-yil 1-yanvardan boshlab yuk vagonlari va konteynerlarini yetkazib berish xizmatlari tariflarini davlat tomonidan tartibga solish, yo'lovchilarni yuqori tezlikdagi va tezkor poyezdlarda tashish amaliyotidan voz kechish, shuningdek, ularni bozor tamoyillari asosida tartibga solish mexanizmiga o'tish joriy etildi.
Aviatsiya va temir yo'l transporti sohasidagi bunday o'zgarishlar ichki va xalqaro iqtisodiy aloqalarni mustahkamlashda muhim rol o'ynaydi.
O'zbekistonning global tashabbuslari jahon hamjamiyati tomonidan qo'llab-quvvatlandi
26 fevral kuni Nyu-Yorkda BMT Bosh Assambleyasining "2027 yil — barqaror va barqaror turizmning xalqaro yili"rezolyutsiyasi bir ovozdan ma'qullandi. O'zbekiston tashabbusi bilan qabul qilingan rezolyutsiyaning hammualliflari tashkilotning 80 dan ortiq a'zo davlatlari bo'lgan.
Hujjatning asosiy maqsadi O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan 2023 yil oktyabr oyida Jahon turizm tashkiloti (UNVTO) Bosh Assambleyasining Samarqand sessiyasida ilgari surilgan turizm sohasining zamonaviylikning yangi muammolari va muammolariga barqarorligi va moslashuvchanligi haqidagi tezisga to'liq asoslanadi.
Hujjat 2027 yilni xalqaro barqaror va barqaror turizm yili deb e'lon qilishga qaror qiladi va UNVTONI hukumatlar, BMT tizimi tuzilmalari, mintaqaviy tashkilotlar bilan birgalikda uni muvaffaqiyatli amalga oshirish bo'yicha kompleks choralar ko'rishga chaqiradi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev o'tgan yili Samarqandda bo'lib o'tgan jahon turizm tashkiloti Bosh Assambleyasi sessiyasining ochilish marosimida so'zlagan nutqida turizmni rivojlantirish bo'yicha ko'plab dolzarb taklif va tashabbuslarni ilgari surdi. Turistlarning kafolatlangan xavfsizlik tizimini ta'minlash g'oyasi birinchi o'ringa chiqdi. Axir, bugungi kunda sayyoramizning turli nuqtalarida ro'y berayotgan mojarolar nafaqat dunyoga tahdid solibgina qolmay, balki iqtisodiyotning muhim asosi bo'lgan turizm rivojiga ham salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. Davlatimiz rahbari xalqaro tribunadan so'zga chiqib, bunday ayanchli vaziyatlardan qochish uchun barchani hamjihatlik va hamjihatlikka chaqirdi va xalqaro turizm sohasida mustahkam huquqiy bazani mustahkamlash maqsadida BMT doirasida xavfsiz turizm bo'yicha global kodeksni ishlab chiqish taklifini ilgari surdi. Bundan tashqari, tobora kuchayib borayotgan iqlim o'zgarishi davrida yashil turizmni rivojlantirish bo'yicha xalqaro harakatlar dasturini qabul qilish taklif qilindi.
O'zbekiston, shuningdek, "yashil turizmni joriy etish bo'yicha eng yaxshi shahar "UNVTO nominatsiyasini ta'sis etishni, 2025-jahon inklyuziv turizm yili deb e'lon qilishni va maxsus deklaratsiyani qabul qilishni, Jahon turizm tashkiloti qoshida turizm uchun tarixiy shaharlar Kengashini tuzishni, Toshkentda turizm bo'yicha jahon yoshlar sammitini o'tkazishni, yetakchi ommaviy axborot vositalarini birlashtirgan global media kampusini tashkil etishni taklif qilmoqda, jurnalistlar va sayohat sohasidagi eng yaxshi bloggerlar. Ushbu tashabbuslar butun dunyo bo'ylab rivojlanish va farovonlikka xizmat qiladi.