O'zbekiston yordam olayotgan shaxs o'zini jamiyatning to'laqonli a'zosi kabi his qildi

Aholini ijtimoiy muhofaza qilishni ta'minlash bo'yicha qabul qilingan O'zbekiston qonunlarining tahlili shuni ko'rsatadiki, 1991-2016 yillar davomida ushbu yo'nalishda 24 ta, 2017-2023 yillarda esa 44 ta qonun qabul qilingan. Bundan tashqari, yuzlab boshqa normativ-huquqiy hujjatlar amalga oshirilmoqda.

Shunga asoslanib, so'nggi davrda Davlat byudjeti xarajatlarining asosiy qismi ijtimoiy sohaga yo'naltirilgan. Xususan, joriy yilda Davlat byudjeti umumiy xarajatlarining qariyb 50 foizi yoki 151,5 trln so'm (28.02.2024 yil uchun $1=12.501, 5 so'm) ta'lim,sog'liqni saqlash, aholini ijtimoiy himoya qilish, ilm-fan, madaniyat va sportni rivojlantirish, muhtojlarni uy-joy bilan ta'minlashga yo'naltiriladi.
O'zbekiston Konstitutsiyasining yangi tahririda mamlakatimiz ijtimoiy davlat tomonidan belgilangan. Shunga ko'ra, keng ko'lamli amaliy ishlar olib borilmoqda. Xususan, 2023 yil 1 iyun kuni Prezidentning "aholiga sifatli ijtimoiy xizmatlar ko'rsatish va ularga yordam berish, shuningdek, ularni samarali nazorat qilish tizimini yo'lga qo'yish bo'yicha kompleks chora-tadbirlar to'g'risida"gi farmoni qabul qilindi. Bu ushbu yo'nalishdagi ishlarni yangi bosqichga ko'tarishda muhim qadam bo'ldi.
Aholini ijtimoiy muhofaza qilishning yagona tizimi, shuningdek, alohida institutsional organ-O'zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi ijtimoiy himoya milliy agentligi tashkil etildi. Shunday qilib, Agentlikning viloyat boshqarmalari, tuman va shaharlarda esa "inson" ijtimoiy xizmatlar markazlari o'z faoliyatini boshladi, aholiga professional ijtimoiy xizmatlar va yordam ko'rsatish mahallalar faoliyati bilan bevosita bog'liq bo'ladi. Bu aholining muhtoj qatlamlarini to'liq qamrab olishga, ularning yukini engillashtirishga, sifatli va professional yordam ko'rsatish orqali muammolarni hal qilishga yordam beradi.
O'zbekiston Prezidenti raisligida fevral oyida bo'lib o'tgan videoselektor yig'ilishida tizimni tubdan isloh qilish, ijtimoiy yordamning manzilliligi va samaradorligini ta'minlash zarurligi ta'kidlandi. Ushbu yo'nalishdagi ustuvor vazifalar belgilandi.
Bugungi kunda faqat 28 tuman mahallalarida ijtimoiy ishchilar bor. Joriy yilning 1 iyuniga qadar ularning faoliyatini mamlakatning barcha mahallalarida tashkil etish vazifasi qo'yildi.
Nogironligi bo 'lgan odamlarni protezlar bilan ta' minlash, qarovsiz qolgan bolalarga nafaqa va vasiylik berish, keksalar va yolg'izlarga g'amxo'rlik qilish kabi 49 ta ijtimoiy xizmatni mahallalarga yetkazish, o ' z navbatida mahalla ijtimoiy xodimlariga katta mas'uliyat yuklaydi.
Darhaqiqat, ehtiyojmand oilalar maqsadli o'rganilib, mahalla aholisini xabardor qilishning shaffof tizimi, shuningdek, har bir ijtimoiy xizmatga individual yondashish va monitoring olib borish yo'lga qo'yilsa, bu albatta yordamga muhtojlarga yordam beradi.
Ijtimoiy himoya masalalariga e'tibor jamiyat hayotida aks etadi. Agar biz, masalan, nafaqalarni tayinlash bo'yicha ishlarni ko'rib chiqsak, uning hajmi sezilarli darajada oshganini ko'ramiz.  Xususan, 2021 yilda 404 ming 763 kishi, bugungi kunda esa 600 mingdan ortiq kishi turli xil imtiyozlarga ega bo'ldi. Shu bilan birga, ijtimoiy nafaqalar miqdori doimiy ravishda oshib bormoqda.
Alohida ta'kidlash joizki, endi nafaqa oluvchilar ro'yxatiga birinchi navbatda nogironligi bo'lgan, ota-ona qaramog'idan mahrum bo'lgan, boquvchisini yo'qotgan, shuningdek sog'lig'i yoki boshqa sabablarga ko'ra uzoq vaqt ishlay olmaydiganlarning oilalari kiradi. Boshqa fuqarolar "ijtimoiy reyestr" ga kiritilganda nafaqat ularning daromadlari, balki xarajatlari (yashash sharoitlari, kommunal xizmatlar, soliqlar, kreditlar bo'yicha to'lovlar va boshqalar) ham hisobga olinadi.
Yana bir muhim jihat: 2025-yildan boshlab 40 ta tumanda nogironligi bo'lgan shaxslarni reabilitatsiya qilish, ularni sog'lomlashtirish va ularga g'amxo'rlik qilishni o'rgatish uchun ko'p tarmoqli ijtimoiy xizmatlar markazlari tashkil etiladi. Bu ijtimoiy yordam olayotgan odamlarning turmush darajasini yaxshilashga xizmat qiladi.
Yig'ilishda nogironligi bo'lgan shaxslar uchun to'siqsiz hayot yaratish borasidagi dolzarb masalalarga alohida e'tibor qaratildi. Ularni o'qitish va ish bilan ta'minlash uchun to'siqsiz muhit yaratish uchun nogironlik darajasini aniqlash amaliyoti to'xtatiladi va nogironlik kasallik bilan emas, balki shaxsning mustaqil harakatlar, aloqa va ijtimoiy hayotda ishtirok etish qobiliyatini hisobga olgan holda belgilanadi.
Bino va inshootlarni qurish dizayneri nogironligi bo'lgan odamlar uchun qulay muhit yaratish bo'yicha majburiy ekspertiza o'tkazishi, shuningdek jamoat transportida, temir yo'l stantsiyalarida va jamoat joylarida ular uchun to'siqsiz muhitni tashkil etish choralarini ko'rishi kerakligi aniqlandi. Yangi tizimning joriy etilishi ularning jamiyatga integratsiyalashuviga yordam beradi.
Umuman olganda, innovatsiyalarning asosiy maqsadi ijtimoiy himoya tizimida aniqlik, shaffoflik va adolatni ta'minlashdir. Shunday qilib, yordam olgan kishi faol hayotga intilib, o'zini jamiyatning to'laqonli a'zosi kabi his qiladi.
Firdavs Sharipov,
Qonunchilik palatasi deputati 
O ' Zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining