O'zbekiston agrar sohasining ravnaqi dehqon, qayta ishlash kompaniyalari va olimlar Ittifoqiga bog'liq

Prezidentning dono rahbarligi ostida amalga oshirilayotgan agrar sohadagi tub o'zgarishlar tufayli hozirgi kunda mamlakat ilgari noma'lum natijalarga erishmoqda. Muvaffaqiyatning muhim tarkibiy qismlarini qishloq xo'jaligiga innovatsiyalar va ilg'or ishlanmalar, fan va texnikaning zamonaviy yutuqlarini izchil joriy etish deb atash mumkin. Davlatimiz rahbari ta'kidlaganidek, qishloq xo'jaligining ilmiy asoslarini yo'lga qo'ymagunimizcha, sohada rivojlanish bo'lmaydi.
Shunday qilib, bizning tashabbuskor dehqonlarimiz ko'p yillik mehnat tajribasi va olimlarning zamonaviy bilimlariga tayanib, tinimsiz tashvishlar bilan 2023 yilda ajoyib natijalarga erishdilar. Qishloq aholisi tabiat bilan uyg'un aloqada bo'lib, u bilan umumiy til topishadi. O'tgan qish qattiq va g'ayritabiiy sovuq bo'lganini hamma biladi. Bahorda kuchli yomg'ir va do'l yog'di, yozda issiqlik va suv kam edi. Bu soha ishchilariga jiddiy noqulaylik tug'dirdi.
Biroq, davlatning qishloq xo'jaligining o'sishi va gullab-yashnashiga qaratilgan alohida e'tibori tufayli dehqon va fermerlar o'tgan yilga nisbatan salmoqli yutuqlarga erishdilar.
Masalan, dehqonga joriy yilda 3 million 800 ming tonna paxta xomashyosi, 8,2 million tonna dondan iborat katta xirmon ko'tarildi. 15 mln tonnadan ortiq sabzavot va poliz ekinlari, besh mln tonna meva va uzum, to'rt mln tonna kartoshka yetishtirildi. Agrar sektorning boshqa tarmoqlarida ham shunga o'xshash ijobiy dinamika kuzatildi.
Men raqamlardan uzoqlashishni va o'sishning atamalari haqida ko'proq to'xtalmoqchiman. Joriy yilda agrar sohada bir qator ma'muriy islohotlar amalga oshirildi. Boshqaruv mexanizmlarida g'ayrioddiy funktsiyalar yo'q qilinadi, vazifalar va vakolatlarning yagona tizimiga birlashtiriladi.
Qishloq xo'jaligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilarni moliyaviy qo'llab-quvvatlashning yangi mexanizmlari joriy etildi. Xususan, chorvachilik va issiqxona xo'jaliklari, paxta-to'qimachilik klasterlari, shuningdek, uzumchilik va vinochilik tarmoqlarini barqaror rivojlantirish, xomashyo bazasi va eksport hajmini kengaytirish, agrar sektorni zamonaviy resurslarni tejaydigan texnika va uskunalar bilan ta'minlash uchun sharoit yaratildi.
Davlat organlarining asossiz aralashuvini bekor qilgan ekinlarni etishtirish, joylashtirish uchun ekinlarni tanlashda fermerlar va dehqonlarga erkinlik bergan tegishli qarorlarni qabul qilishning ijobiy rolini ta'kidlash lozim.
Albatta, ilm-fan yutuqlari, ilg'or agrotexnologiyalardan foydalanish, qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishni moliyaviy rag'batlantirish tizimiga asoslangan sohani tubdan isloh qilish ijobiy samara berdi.
Asosiy masalalarni hal etishga qaratilgan keng ko'lamli chora-tadbirlar (tuproq unumdorligini oshirish, erlarning degradatsiyasiga qarshi kurashning davlat siyosati darajasiga ko'tarish, ekotizim barqarorligini saqlash) natijasida hosildorlik oshadi. 2023 yilda yuz ming gektar maydondagi tuproqlarning holati yaxshilandi: bu yerlar muomalaga qaytarildi, ularga sabzavot, meva bog'lari ekildi.
Zamonaviy ilmiy va innovatsion ishlanmalarni izchil joriy etish, biologik o'g'itlardan samarali foydalanish natijasida tuproq unumdorligi oshdi, paxta hosili 10 foizga, don ekinlari 20 foizga, sabzavot va poliz ekinlari 25-30 foizga oshdi.
Mamlakatimiz aholisi yildan-yilga o'sib bormoqda. Shu sababli, vatandoshlarni qishloq xo'jaligi mahsulotlari bilan uzluksiz ta'minlash vazifasi bilan bir qatorda agrar sohada ish o'rinlari yaratish bo'yicha tizimli ishlarni olib borish talab etiladi. Masalan, so'nggi ikki yil ichida qishloq aholisining bandligini ta'minlash, qashshoqlikni kamaytirish va qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishni ko'paytirish maqsadida ilgari paxta va don bilan band bo'lgan 200 ming gektar yer muomaladan chiqarilib, 670 ming vatandoshlar orasida taqsimlandi. Natijada deyarli 2,2 million mavsumiy va doimiy ish o'rinlari yaratildi, qo'shimcha uch million tonna dala mahsulotlari ishlab chiqarildi. Bu ham dastarxonimizning mo'l-ko'lligini oshirishga yordam beradi.
Umuman olganda, 2023 yilda uch millionga yaqin qishloq aholisi ish bilan ta'minlandi va agrar sohada daromad manbai bo'ldi.
Xalq orasida "gap sarishtadah" donoligi bor, bu taxminan "kuch yaxshi"degan ma'noni anglatadi. Taxminan o'ttiz yil oldin qishloq mehnatkashlari tomonidan yetishtirilgan dala mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va yetkazib berish bo'yicha ishlarning holati tanqidga uchramaganligi sababli, hosilning katta qismi yo'qolgan. Va endi qishloq joylarda zamonaviy savdo, logistika markazlari, mahsulotlarni chuqur qayta ishlash va saqlash korxonalari soni ko'paymoqda. Natijada, aholini sifatli meva-sabzavot mahsulotlari bilan kafolatli ta'minlash bilan bir qatorda, mamlakatning eksport imkoniyatlarini rivojlantirish uchun mustahkam asos yaratildi. Joriy yilda sabzavot va mevalarni qayta ishlash quvvati yiliga 3,3 million tonnaga yetdi, agrologiya markazlari soni 76 taga yetdi, ularning umumiy salohiyati qariyb million tonna mahsulotni tashkil etadi.
Biz bu yil dunyoning 80 ga yaqin davlatlariga 1,5 milliard dollarlik qishloq xo'jaligi mahsulotlarini yetkazib berganimizdan g'ururlanishimiz mumkin. Endi O'zbekiston dalalari mahsulotlari barcha qit'alarda sotilmoqda.
Hozirgi vaqtda qishloq xo'jaligining barcha sohalarida, xususan, paxtachilik, g'allachilik, sabzavotchilik, bog'dorchilik, chorvachilik, ipakchilik sohalarida 800 dan ortiq klasterlar faoliyat ko'rsatmoqda. Paxtachilikda mahsulotning yuz foizi klasterlarga, sabzavot va mevalar ishlab chiqarishda - 60 foizga to'g'ri keladi. Dalalar va fermer xo'jaliklari mahsulotlarini ishlab chiqarishning Klaster usuli yildan-yilga takomillashib bormoqda. Davlatimiz rahbari 2023-yil 9-noyabr kuni paxta-to'qimachilik klasterlari faoliyatini takomillashtirish, qishloq xo'jaligi tarmoqlarining hosildorligini, mahsuldorligini qo'llab-quvvatlash va oshirish masalalari bo'yicha videoselektor yig'ilishida bu borada batafsil to'xtalib o'tdi. Xususan, klasterlarni tashkil etishning yangi tizimini joriy etish, ularning fermerlar bilan o'zaro hamkorligini ta'minlash to'g'risida qaror qabul qilindi. Bundan buyon fermerlar bir mintaqadagi istalgan Klaster bilan fyuchers shartnomalarini tuzishlari, shuningdek, hosilning bir qismini birja orqali fyuchersdan tashqari sotishlari mumkin bo'ladi.
Bir so'z bilan aytganda, tizimdagi ushbu yangiliklar rivojlanishning yangi ufqlarini belgilaydi, bu kelgusi yilda mamlakat ichida paxta tolasini to'liq qayta ishlashga imkon beradi, uning qiymati 9,6 milliard dollarga etadi va eksport darajasi 4,5 milliard dollarni tashkil etadi.
Sohada qishloq xo'jaligi texnikasining rolini ortiqcha baholab bo'lmaydi, bejiz aytilmagan:"texnika dehqon qanotlaridir".
Joriy yilda soha texnik jihozlari darajasini oshirish maqsadida klasterlar, fermer va dehqon xo'jaliklariga 2,5 trln so'mga 10,5 mingdan ortiq yuqori samarali texnika yetkazib berildi.
Natijada, ekish mavsumini 20 kundan sakkiz kungacha qisqartirish, don ekinlarini yig'ish - 30 kundan 16 kungacha, sovuqni 20-25 kun ichida ko'tarish uchun imkoniyatlar yaratildi.
Qabul qilingan chora-tadbirlar tufayli yangi O'zbekiston tarixida birinchi marta hosilning 25 foizi mashinalar yordamida yig'ib olindi.
Shunday qilib, chorvachilik sohasida yangi tizimlar yaratildi, fermer xo'jaliklari ishchilariga davlat tomonidan keng imkoniyatlar yaratildi. Bu yil chet davlatlardan mamlakatimizga 70 ming bosh naslli qoramol, 180 ming qo'y va echki, ikki million tovuq yetkazib berildi.
Ushbu chora-tadbirlar natijasida respublikada yaxshilangan naslli qoramollar soni 74 foizga yetkazildi, hududlarda yirik chorvachilik majmualari soni 540 taga yetdi (garchi 2019 yilda atigi 50 ta bo'lsa ham). Go'sht va sut mahsulotlari bozorlari va do'konlarida mo'l - ko'lchilik bu sa'y-harakatlarning samarasidir.
Boshqa sohalarda bo'lgani kabi, agrar sohada ham davlat raqamlashtirish masalalariga katta e'tibor qaratmoqda. O'tgan yili 10 ta yangi axborot va geoaxborot tizimlari joriy etildi, bu sohada to'plangan ma'lumotlarning aniqligini oshirishga, ma'lumotlarni yig'ish jarayonlarida inson omilining ishtirokini kamaytirishga imkon berdi. Ushbu yo'nalishdagi ishlar doimiy ravishda davom etadi.
Hozirgi vaqtda butun dunyo, shu jumladan mamlakatimiz, iqlim o'zgarishi, suv resurslari yetishmovchiligining kuchayishi, hududlarning cho'llanishi bilan bog'liq muammolarga duch kelmoqda, bu esa soha mehnatkashlari va qishloq xo'jaligi olimlari oldida ularni hal qilish vazifasini qo'ymoqda.
Ushbu tahdidlarning oldini olish, tuproq unumdorligini oshirish uchun sohani resurslarni tejaydigan va yuqori samarali texnika bilan uzluksiz ta'minlash, rivojlangan davlatlar tajribasi asosida agrotexnologiyalarni joriy etish, qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini oshirish, ko'rsatilayotgan xizmatlar sifatini oshirish va yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash ustuvor vazifa sifatida belgilanmoqda.
Ushbu dolzarb muammolar bilan bir vaqtda, sanoatni rivojlantirish uchun cheklangan logistika zanjirlari - dengiz portlariga to'g'ridan-to'g'ri kirishning yo'qligi yangi qarash bilan ishlash zarurligini ko'rsatadi.
Davlatimiz rahbarining ta'kidlashicha, har bir bunday qiyinchilik yangi imkoniyat sifatida qabul qilinishi va innovatsion yondashuvlar asosida o'sish nuqtalariga aylantirilishi kerak. Darhaqiqat, bu haqda o'ylab ko'rsangiz ham, mamlakatimiz "ikki tomonlama qulfda" yopilganidan iborat bo'lgan bu qiyinchilik bizning erimizni texnologik tahdidlar va zararlardan qutqarishga yordam beradi va natijada jahon bozorlarini qimmat sifatli oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta'minlash uchun katta imkoniyatlar yaratadi. O'zbekistonning jahon bozorlaridagi yangi afzalliklari va imkoniyatlari shundan iborat.
Yangi imkoniyatlarni ochish, mahalliy qishloq xo'jaligining qo'shimcha qiymati va jozibadorligini ta'minlashning yagona yo'li ilm - fan yutuqlari va innovatsiyalarni keng joriy etish, har bir qiyinchilikka ochilish imkoniyatlari nuqtai nazaridan qarashdir. Buning sababi shundaki, mamlakat qishloq xo'jaligi mehnatkashlarining minglab otryadlari oldida O'zbekiston aholisini turli xil oziq-ovqat mahsulotlari bilan uzluksiz ta'minlash, Vatanimizning iqtisodiy qudratini oshirishga hissa qo'shish bo'yicha mas'uliyatli vazifalar turibdi. Ishonchim komilki, bizning mehnatkash va fidoyi dehqonlarimiz, qishloq xo'jaligi olimlari ushbu sharafli vazifalarni hal qilishlari mumkin.

Ibrohim Abdurahmonov.
Qishloq xo'jaligi vaziri
O ' Zbekiston Respublikasi