O'zbekiston-Fransiya: yuqori darajadagi keng qamrovli hamkorlik

---

Frantsiya Markaziy Osiyoga muhim geosiyosiy mavqega ega, muhim energiya va boshqa resurslarga ega, katta iqtisodiy, investitsiya, transport-kommunikatsiya va salohiyatga ega mintaqa sifatida alohida e'tibor beradi.

O'zbekiston Frantsiya tomonidan mintaqada muhim strategik rol o'ynaydigan va muvozanatli va istiqbolli tashqi siyosat olib boradigan Markaziy Osiyoning yirik va nufuzli davlati sifatida qaraladi. Parijda o'zaro manfaat, tenglik, pragmatizm va konsensus tamoyillariga asoslanib, Markaziy Osiyo tashqi siyosati vektorini sezilarli darajada faollashtirgan O'zbekiston Prezidentining mintaqaviy siyosati yuqori baholanadi. Ushbu yangi yondashuv Markaziy Osiyoning dolzarb muammolarini hal qilishga va barqarorlik, xavfsizlik va barqarorlikni saqlashga yordam beradi.mintaqaning barqaror rivojlanishi.

O'zbekiston-Fransiya munosabatlari chuqur tarixiy ildizlarga ega, buni buyuk davlat arbobi Amir Temurning Fransiya shohi Karl VI bilan yozishmalari tasdiqlaydi.

O'zbekiston mustaqillikka erishgach, ikki mamlakat o'rtasidagi munosabatlarda yangi sahifa ochildi. Bugungi kunda O'zbekistonning faol ochiq, pragmatik yondashuvi va Fransiyaning ikki tomonlama aloqalarni chuqurlashtirish va kengaytirishga qiziqishi kuzatilmoqda. O'zbekiston rahbarining tashqi siyosiy faoliyati yangi siyosiy muhit yaratdi, hamkorlikning bir qator sohalarida ijobiy natijalarga erishildi. Mamlakatlar o'rtasida 62 ta bitimdan iborat mustahkam shartnoma-huquqiy baza yaratildi.

Ikki mamlakat rahbarlari o'rtasida ochiq va ishonchli muloqot o'rnatildi. Shunisi e'tiborga loyiqki, ikki mamlakat prezidentlari islohotchilar: O'zbekistonda Prezident Shavkat Mirziyoyev rahbarligida barcha sohalarda chuqur o'zgarishlar amalga oshirilmoqda; shunga o'xshash jarayonlar Frantsiyada Emmanuel Makronning dasturiy doktrinasi doirasida sodir bo'lmoqda.

1992 yil 1 martdan boshlab dipotanslar tashkil etilganidan keyin 30 yildan ortiq vaqt ichida 5 ta oliy darajadagi tashriflar tashkil etildi: Fransiyaga 4 ta, O'zbekistonga 1 ta. So'nggi 5 yil ichida Prezident Shavkat Mirziyoyev bu mamlakatga ikki marta tashrif buyurdi. Birinchi rasmiy tashrif 2018 yil 8-9 oktyabr kunlari prezident Emmanuel Makronning taklifiga binoan bo'lib o'tdi. Fransiya Respublikasi O'zbekiston Prezidenti 2016 yilda lavozimga kirganidan beri tashrif buyurgan birinchi Yevropa davlati bo'ldi. Keyin umumiy qiymati 3,4 milliard dollar bo'lgan shartnomalar va savdo shartnomalari imzolandi.

2022 yil 21-22 noyabr kunlari Prezident Shavkat Mirziyoyevning Fransiyaga ikkinchi rasmiy tashrifi bo'lib o'tdi. Tashrif davomida ikki davlat rahbarlari o'rtasida muzokaralar, Milliy Assambleya raisi Yael Braun-Pive va Fransiyaning yetakchi kompaniyalari va moliya institutlari vakillari bilan uchrashuvlar, shuningdek, Luvr muzeyi va Arab dunyosi institutida O'zbekiston milliy ko'rgazmalariga birgalikda tashrif buyurildi. Tashrif yakunida 14 ta ikki tomonlama hujjat imzolandi.

Mamlakatlar o'rtasidagi siyosiy muloqot va amaliy hamkorlik parlamentlararo faol almashinuv bilan kuchaytirilmoqda. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining ikkala palatasida ham Fransiya parlamenti bilan hamkorlik guruhlari tashkil etildi. Frantsiya Senatida Fransiya Markaziy Osiyo parlamentlararo guruhi, Fransiya parlamentining quyi palatasi bo'lgan Milliy Assambleyada Fransiya Markaziy Osiyo do'stlik guruhi faoliyat ko'rsatmoqda.

Fransiya Yevropa mamlakatlari orasida O'zbekistonning iqtisodiy, investitsiya va moliyaviy-texnik sohalardagi faol hamkorlaridan biri hisoblanadi.

So'nggi yillarda frantsuz kompaniyalari ishtirokidagi qo'shma korxonalar va loyihalar soni uch baravar ko'paydi. O'zbekistondagi faol qo'shma loyihalarning joriy portfeli 5 milliard yevrodan oshdi. O'zbekistonda frantsuz kapitali ishtirokidagi 46 ta korxona, shu jumladan 100% frantsuz kapitaliga ega 17 ta korxona faoliyat ko'rsatmoqda.

Hozirgi vaqtda frantsuz investitsiyalari ishtirokida O'zbekistonda bir qator yirik investitsiya loyihalari amalga oshirilmoqda. Xususan, "Total Eren" kompaniyasi bilan Samarqand viloyati Nurobod tumanida 100 MVt quvvatga ega quyosh fotoelektr stansiyasi qurilmoqda, "Orano Mining" kompaniyasi bilan birgalikda uran qazib olish bo'yicha istiqbolli maydonlarda geologiya-qidiruv ishlari olib borilmoqda, xalqaro konsorsium, shu jumladan "EDF" kompaniyasi bilan Sirdaryo viloyatida 1600 MVt quvvatga ega bug ' - gaz elektr stansiyasi qurilmoqda, "SUEZ "bilan birgalikda" Toshkent suv sektorini o'zgartirish rejasi "va" Surxondaryo viloyatining ichimlik suv ta'minotini yaxshilash " loyihalari amalga oshirilmoqda. Frantsiyaning "Veolia" kompaniyasi keyingi 30 yil ichida Toshkent shahar issiqlik tarmog'ini PPP asosida boshqarishni qo'lga kiritdi.

O'zaro hamkorlikning samarali mexanizmi – O'zbekiston va Fransiya o'rtasidagi savdo-iqtisodiy hamkorlik bo'yicha hukumatlararo komissiya tashkil etildi. 2023 yil 5 may kuni Toshkent shahrida tashqi savdo, iqtisodiy jozibadorlik va chet eldagi frantsuz fuqarolari masalalari bo'yicha vazir-delegat Olivier Beshtning tashrifi doirasida IPKNING 9-yig'ilishi bo'lib o'tdi.

Investitsiya va moliyaviy-texnik hamkorlikni, xususan, Frantsiya taraqqiyot agentligi (Far) yo'nalishi bo'yicha kengaytirish bo'yicha tizimli ishlar davom etmoqda. 2016 yilda O'zbekistonda Far va PROPARKO tashkil etish va faoliyati to'g'risida imzolangan hukumatlararo bitim ikki tomonlama hamkorlikni faollashtirishga imkon berdi.

2022-yil 20-noyabrda 2023-2025-yillarda Far bilan hamkorlik dasturi imzolandi, unda 1,070 milliard yevro miqdoridagi loyihalar amalga oshirilishi ko'zda tutilgan.

Savdo ta'minot zanjiri bo'ylab barqaror daromadlarni yaratish orqali ikki mamlakat farovonligini ta'minlash uchun xalqaro munosabatlarning eng muhim tarkibiy qismidir. 2022 yilda tovar aylanmasi 339,5 million dollarni (+20,9%) tashkil etdi: eksport 67,9 million dollar (3,2 marta), import 271,3 million dollar (+4,5%).

2023-yilning yanvar — iyul oylarida tovar ayirboshlash hajmi qariyb uch baravarga oshdi-183,4 million dollardan 517,6 million dollargacha. O'zbekiston eksportni 239,5 million dollarga (3,5 baravar), Frantsiyadan importni 278,1 million dollarga (2,4 baravar) oshirdi.

Tovarlar va xizmatlarning sifati va xavfsizligini ta'minlash masalasi ikki tomonlama savdo munosabatlarining ajralmas qismidir. Frantsiya tomoni sertifikatlashtirish va standartlashtirish sohasida, shu jumladan AFNOR, verit byurosi frantsuz vakillari liniyasi bo'yicha faol yordam ko'rsatadi.

Hamkorlikning ustuvor yo'nalishlaridan biri so'nggi yillarda jadal rivojlanish traektoriyasiga kirgan madaniy-gumanitar, ilmiy-ma'rifiy va turistik aloqalardir.

Bugungi kunda ushbu sohalardagi hamkorlik ko'p qirrali va ko'p bosqichli. Madaniy-gumanitar aloqalarni mustahkamlashda madaniyat, fan, parlament a'zolari, fuqarolik jamiyati institutlari, ikki mamlakat ommaviy axborot vositalari ishtirok etmoqda.

Bugungi kunda Frantsiyada Temuriylar san'ati va tarixini o'rganish assotsiatsiyasi, "Avitsenna-Frantsiya"uyushmasi faoliyat ko'rsatmoqda. Fransiya vakillari Samarqandda bo'lib o'tadigan "Sharq taronalari" xalqaro festivalida muntazam ishtirok etadilar.

2022-yil noyabridan 2023-yil martigacha dunyodagi eng yirik va eng mashhur muzeylardan biri bo'lgan "Luvr" da "karvon yo'llari chorrahasida O'zbekiston vohalari xazinalari" nomli ko'rgazma, shuningdek, 2022-yil noyabridan 2023-yil iyunigacha "Samarqandga yo'l" ko'rgazmasi tashkil etildi. Ipak va oltindan mo" jizalar " Frantsiya Arab dunyosi institutida.

O'zaro munosabatlarga va ta'lim sohasiga umumiy qiziqish ortib bormoqda. Shunday qilib, O'zbekistonda 700 dan ortiq maktab, kollej va litseylarda, shuningdek, 13 ta oliy o'quv yurtlarida 200 mingdan ortiq o'quvchi frantsuz tilini katta qiziqish bilan o'rganmoqda.

Oliy ta'lim muassasalari o'rtasidagi to'g'ridan-to'g'ri aloqalar ham ta'lim sohasidagi munosabatlarni chuqurlashtirishga yordam beradi. Bugungi kunda ikki mamlakatning 40 dan ortiq universitetlari samarali hamkorlikni yo'lga qo'ydilar.

O'zaro madaniy boyitishga turistik aloqalarning kengayishi ham yordam beradi. O'zbekistonga har yili Fransiyadan 20 ming sayyoh tashrif buyuradi. O'zbekiston Prezidentining 2018 yil 4 oktyabrdagi farmoni bilan Fransiya fuqarolarining O'zbekiston hududiga kirishi uchun 30 kun muddatga vizasiz rejim o'rnatildi.

Umuman olganda, so'nggi yillarda Evropaning, xususan Frantsiyaning Markaziy Osiyo va O'zbekistonga qiziqishi keskin oshdi, bu quyidagi omillarda kuzatilmoqda.

Birinchidan, Markaziy Osiyoning strategik mavqei Evropa Ittifoqi Sran uchun qiziqish uyg'otadi. So'nggi yillarda yuzaga kelgan geosiyosiy kon'yunkturada Frantsiyaning mintaqaga, shu jumladan O'zbekistonga qiziqishi sezilarli darajada oshdi.

Ikkinchidan, mintaqaning Sharq va G'arb, Janub va Shimol o'rtasidagi bog'lovchi sifatida tranzit imkoniyatlari. Evropa Ittifoqi CA ning aloqalar, savdo va investitsiyalar bo'yicha konstruktiv sherigiga aylandi. Bizning mintaqamiz muhim xom ashyoning ishonchli manbai, shuningdek, "O'rta yo'lak"deb ham ataladigan Trans-Kaspiy xalqaro transport yo'nalishi (TITR) bilan ta'minot zanjiri markaziga aylandi.

Evropa Ittifoqi 2021 yildan 2024 yilgacha mintaqaviy hamkorlik va integratsiya uchun 150 million dollar ajratdi va xalqaro moliya institutlari, a'zo davlatlar (Evropa guruhi) va mavjud Global Gateway fondlari orqali mintaqadagi raqamli aloqa loyihalari, gidroenergetika va uglevodorod energetika loyihalarini birgalikda moliyalashtirishga ustuvor ahamiyat berdi.

Uchinchidan, O'zbekistonning hozirgi ichki va tashqi siyosati hamda keng ko'lamli islohotlar nafaqat aholi farovonligini oshirishga, balki Markaziy Osiyoda tinchlik va barqaror rivojlanishni ta'minlashga ham yordam bermoqda. "Markaziy Osiyo mintaqasi endi iqtisodiy o'sishni boshdan kechirmoqda, jadal rivojlanmoqda va butun dunyo e'tiborini tortmoqda. Biz uchun Markaziy Osiyodagi hamkorlarimizga bo'limlarimiz o'rtasidagi hamkorlikdan manfaatdor ekanligimizni ko'rsatish muhim. Mintaqada iqtisodiy manfaatlarimiz bor", dedi Emmanuel Makron 2019 yil noyabr oyida.