O'zbekistonning 18 million yigit-qizlari mamlakatning bebaho boyligidir yoshlar siyosatining O'zbek modeli

Rivojlanish sur'ati o'sib borayotgan va global tahdidlar va transformatsiya jarayonlari kuchayib borayotgan zamonaviy qiyin davrda davlatimiz oldida turgan eng muhim vazifalardan biri bu yosh avlodni to'g'ri tarbiyalash va yoshlar siyosatini samarali amalga oshirishdir.
Shu sababli, mamlakatda yoshlarning salomatligi, ijtimoiy mavqei, ta'lim va ish bilan ta'minlanishi bilan bog'liq masalalarni hal etish, ularning barkamol avlod sifatida rivojlanishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishga tizimli e'tibor qaratilmoqda.
Bugungi kunda O'zbekiston aholisining 55 foizi — 18 milliondan ziyod yosh fuqarolarni mustaqillik farzandlari tashkil etadi, shuning uchun yoshlar masalalari davlat siyosatida strategik ahamiyatga ega. Mamlakatimizda yangi o'zbekistonlik yigit-qizlar tomonidan yaxshi ta'lim olish va ularning malakali kadrlari bo'lish vazifalarini tizimli amalga oshirish bo'yicha kompleks chora-tadbirlar belgilandi.
Shunisi e'tiborga loyiqki, so'nggi yetti yil ichida O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning siyosiy irodasi va ushbu sohadagi 100 dan ortiq normativ-huquqiy hujjatlar asosida mustahkam me'yoriy-huquqiy baza asosida yaratilgan kompleks tizimli yoshlar strategiyasi xalqaro hamjamiyat tomonidan o'ziga xosligi bilan e'tirof etilmoqda, shuningdek, mamlakatimiz yoshlar siyosati imijini mustahkamlamoqda.
Shuni ta'kidlash kerakki, BMTning barqaror rivojlanish maqsadlariga ko'ra, 2030 yilga kelib butun dunyo bo'ylab yoshlar ulushi yetti foizga oshishi kutilmoqda. Ushbu tendentsiya yoshlar masalalariga va ularni tarbiyalash bilan bog'liq muammolarga katta e'tibor berish zarurligini ko'rsatadi.
2017 yilda O'zbekiston rahbari BMT bosh Assambleyasida yoshlar huquqlari to'g'risidagi Konvensiyani qabul qilish tashabbusini ilgari surib, davlatlarni yoshlarning taqdiri va kelajagi uchun javobgarlikni o'z zimmasiga olishga chaqirdi.
Darhaqiqat, mamlakatlar iqtisodiyotini rivojlantirish va yangi bosqichga o'tish faqat yoshlarga o'z salohiyatini to'liq ro'yobga chiqarishga yordam berish, shu bilan birga zarur bilim va ko'nikmalarga ega bo'lish orqali mumkin.
Bugungi O'zbekiston yoshlari eng baxtli avloddir, chunki davlat tarixida yigit-qizlarga hech qachon bunday imkoniyat va imtiyozlar berilmagan. Agar biz bajarilgan ishlarni tahlil qilsak, 1991 yildan 2016 yilgacha yoshlar bo'yicha 25 ta qonun, farmonlar, qarorlar va boshqa huquqiy hujjatlar qabul qilinganligini, 2016 yildan 2023 yilgacha esa 100 dan ortiq qonunlar qabul qilinganligini ko'ramiz.
Ta'kidlash joizki, mamlakatimiz aholisi 2040 yilga kelib 50 millionga yetishi kutilmoqda. Aholining 60% yoshlar ekanligini hisobga olsak, biz ularga munosib yashash sharoitlarini yaratish uchun xavfsiz davlat, samarali boshqaruv, barqaror iqtisodiyot va ijtimoiy kafolatlar zarurligini tushunamiz. Va bu kafolatlar Konstitutsiyada yangi tahrirda kuchaytirildi, unda insonga e'tibor va g'amxo'rlik davlat va jamiyatning eng muhim vazifasi ekanligi aniqlandi. Asosiy qonunga ko'ra, davlat yoshlarning shaxsiy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy va ekologik huquqlarini himoya qiladi. Bu ularning jamiyat va davlat hayotidagi faol ishtirokini rag'batlantiradi.
Boshqa tomondan, ta'lim olish, ijtimoiy va tibbiy himoya, uy-joy va yoshlarni ish bilan ta'minlash uchun sharoit yaratish juda muhimdir. Axir, bizning maqsadimiz bugungi yoshlarni uzoqni ko'ra oladigan, qat'iyatli, jasorat bilan o'z maqsadlariga erishish yo'lida tarbiyalashga asoslangan-ularning ijodiy salohiyatini oshirish, mustaqil hayotda muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlarini kengaytirish!
Bugungi kunda mahalliy maktablar, kollejlar va universitetlarda davlatning g'amxo'rligini aniq ko'rish mumkin. Avvalo, yoshlarning xohish-istaklaridan kelib chiqib, zamonaviy ta'lim berish bilan bir qatorda mahalla va o'quv yurtlarida turli klublar, kasb-hunar va til ta'limi markazlari, sport inshootlari tashkil etildi.
Faqat bitta misol! 2019-2022 yillarda mamlakatning 826 ta madaniyat uyi va 10 mingdan ortiq umumta'lim maktablarida yoshlarni madaniyat va san'atga jalb etishga qaratilgan 41 mingdan ortiq klublar ochildi. 149 mingdan ortiq sport klublari tashkil etilgan bo'lib, ularda 2,7 millionga yaqin o'g'il-qizlar qamrab olingan. Shuningdek, 6,4 million yoshlar sport loyihalari va tanlovlarida ishtirok etdi.
Xususan, "besh tashabbus Olimpiadasi" tumanlardagi iqtidorli yoshlarni tanlab olish va o'z qobiliyatlarini namoyish etish uchun keng imkoniyat yaratdi. O'tgan yilning o'zida 13 milliondan ortiq o'g'il va qiz ishtirok etdi. Va 109 ming nogiron yoshlar uchun shaxmat, stol tennisi va yengil atletika bo'yicha "beshta Paralimpiya tashabbusi" tashkil etildi. Yoshlarning sport bilan shug'ullanish imkoniyatlarini yanada kengaytirish maqsadida mahallalarda mini-futbol, vorkaut, stritbol uchun sport maydonchalari va majmualar qurildi va foydalanishga topshirildi.
Inson, uning salohiyati va faolligi yangi O'zbekistondagi islohotlarning asosiy omili sifatida belgilangani bejiz emas. Chunki Prezident Shavkat Mirziyoyev ta'kidlaganidek, dunyoda to'rtinchi sanoat inqilobi qizg'in davom etayotgan va sun'iy intellekt inson bilan raqobatlashayotgan bir paytda "...nafaqat mohir bog'bonlar va bog'bonlar mamlakati, balki yuqori malakali it mutaxassislari, muhandislar va energetiklar, konchilar va metallurglar, fiziklar va kimyogarlar mamlakati bo'lish kerak.
Shu maqsadda mamlakat Prezidenti tomonidan ijodiy va ixtisoslashtirilgan o'quv yurtlari tashkil etildi. Oliy o'quv yurtlari soni deyarli uch baravarga ko'paytirilib, 210 taga yetkazildi. Maktab bitiruvchilarini oliy o'quv yurtlariga qabul qilish darajasi 9 foizdan 38 foizga oshdi. Oliy o'quv yurtlariga kirish imtihonlarida eng yuqori ball to'plagan 200 nafar yoshlar uchun Prezident grantlari, shuningdek, mamlakatimiz xorijiy oliy o'quv yurtlari bakalavriat talabalari uchun Prezident va davlat stipendiyalari ajratildi.
Davlat oliy o'quv yurtlari magistraturasida tahsil olayotgan barcha ayollarning kontraktlarini to'lash Davlat byudjetidan moliyalashtiriladi. Ilm-fan yo'lini tanlagan iqtidorli yoshlarni qo'llab-quvvatlash maqsadida doktorantura kvotasi ikki baravar oshirildi. Natijada, so'nggi besh yil ichida mamlakatimiz bo'ylab 187 nafar ayol falsafa doktori (PhD) darajasini oldi.
Bundan tashqari, dunyodagi eng yaxshi 100 ta ro'yxatga kiritilgan oliy o'quv yurtlari grantlarini olish huquqiga ega bo'lgan yigit-qizlarimiz soni tobora ortib bormoqda. Endi "el-yurt umidi" jamg'armasi mablag'lari mamlakatimizning "oltin fondi" ni tashkil etuvchi ushbu iqtidorli yoshlarni har tomonlama qo'llab-quvvatlash uchun qo'shimcha ekspertizasiz yo'naltiriladi. Shuningdek, eng yaxshi 500 ta universitet grantlarini qo'lga kiritgan bolalarimiz uchun aviachiptalar va turar joy xarajatlari to'liq qoplanadi.
Qishloqlarda amalga oshirilayotgan yangi islohotlar doirasida yoshlarga 270 ming gektar yer ajratilib, 714 ming yoshlar ish bilan ta'minlandi.
Faqat so'nggi uch yil ichida 250 ming nafar yoshlarga 6 trillion so'mdan ortiq imtiyozli kreditlar berildi. Mamlakat bo'ylab 210 ta yoshlar sanoat zonasi va tadbirkorligi tashkil etildi, 4 trillion so'mlik 2,5 mingta loyiha amalga oshirildi. Natijada, yosh tadbirkorlar soni ikki baravar ko'payib, 200 mingdan oshdi.
Bundan tashqari, O'zbekistonda iqtidorli va tashabbuskor yoshlar qo'llab-quvvatlanadi. Xususan, har bir mintaqada kamida 100 gektar maydonda "yoshlar ijtimoiy-iqtisodiy markazi"tashkil etiladi. Ushbu markaz bolalarimiz uchun haqiqiy "loyiha fabrikasi" bo'ladi va erkin iqtisodiy zona maqomiga ega bo'ladi. Bu erda yoshlarning g'oyalarini "tayyor biznes"ga aylantirishga yordam beradigan loyiha ofislari joylashgan. Shuningdek, markaz hududida sanoat zonalari va startap loyihalari uchun kovorkinglar paydo bo'ladi. Tumanlardagi 210 ta yoshlar ijtimoiy-iqtisodiy markazlariga loyiha guruhlari faoliyat ko'rsatayotgan markazlarning filiallari maqomi berildi.
Bundan tashqari, platforma orqali e-kasb.uz 124 ming yigit – qiz kasblari, 133 800 tadbirkorlik, 10 600 dan ortiq yigit — qiz zamonaviy kasblarga o'rgatilgan. Hududlarda 205 ta raqamli texnologiyalar o'quv markazi tashkil etildi, 1 million yoshlar "bir million dasturchi" loyihasi doirasida kompyuter dasturlash asoslari bo'yicha bepul o'qitildi.
Bugun O'zbekiston yoshlari dunyoning barcha sohalarida yoshlar bilan raqobatlashishga tayyor! Hozirda ularning 1,5 millioni bo'sh vaqtlarini chet tilini o'rganishga bag'ishlamoqda. Xalqaro imtihon tizimlari bo 'yicha chet tillarni o' rganish jarayonida yuqori ball (daraja) olgan 10 300 nafar yoshlarga ularni rag 'batlantirish maqsadida imtihon xarajatlari 18 milliard so' m miqdorida kompensatsiya berildi.
So'nggi olti yil ichida 758 nafar iqtidorli va fidoyi yoshlarning davlat mukofotlarini olishlari mamlakatimizda yoshlar siyosatiga qaratilayotgan e'tiborning namunasidir.
Bugungi kunda yoshlarning muammolari nafaqat ta'lim muassasalari yoki ishlab chiqarish orqali, balki uni va uning oilasini yaxshi biladigan muhitda, ya'ni mahallalarda ham hal etilmoqda. Bu jarayonda mahalla yoshlar yetakchilarining tajribasi va tashabbusi katta ahamiyatga ega.
Mahalla yoshlari uchun kompleks vertikal boshqaruv tizimini o'rnatish natijasida 100 dan ortiq imkoniyatlar yaratildi. Yoshlarning murojaatlarini ko'rib chiqish muddati 30 kundan 5 kungacha, yordam ko'rsatish muddati esa 40 kundan 16 kungacha qisqartirildi.
Yoshlar rahbarlari 14-30 yoshdagi yigit-qizlarning ijtimoiy mavqei, bandligi va sog'lig'i to'g'risida ma'lumot to'playdilar va "yoshlik muvozanati"ni shakllantiradilar. Rahbarlarning tavsiyalariga binoan ko'rsatiladigan yordam turlari soni 11 dan 25 gacha oshdi. Xususan, "yoshlar daftarchasi" tizimi tom ma'noda yigit-qizlarni ish bilan ta'minlash, ularga ijtimoiy, huquqiy va psixologik yordam ko'rsatish imkoniyatlari reestridir. So'nggi ikki yil ichida ushbu daftar orqali 798 mingga yaqin yoshlarga 1 trillion so'mlik yordam ko'rsatildi.