Jizzax viloyati: tezlashtirilgan sanoatni rivojlantirish kursi

2016 yilda viloyatning yalpi hududiy mahsuloti 7,8 trln so'mni tashkil etdi, o'tgan yili 27,1 trln ga yetdi, bugungi kunda esa o'z brendlari jadal rivojlanmoqda.

2016 yildan boshlab sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish 5,5 barobar, qishloq xo'jaligi mahsulotlari hajmi 3,3 barobar, qurilish ishlari 3,7 barobar, xizmat ko'rsatish sohasi 3,6 barobar oshdi. Maqsad: 2026 yilgacha to'rt mingdan ortiq o'rta va kichik investitsiya loyihalarini amalga oshirish, 120 mingta ish o'rni yaratish. Shu munosabat bilan mashinasozlik, elektrotexnika, energetika, qurilish materiallari, oziq-ovqat, to'qimachilik, charm-poyabzal ishlab chiqarish kabi sohalardagi loyihalarni ishga tushirishga alohida e'tibor qaratilmoqda.
Mintaqa sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun potentsial hududdir. Shunday qilib, so'nggi yillarda yangi tarmoqlar paydo bo'ldi. Viloyatda birinchi marta zamonaviy texnologiyalar asosida sement va bazaltdan qurilish materiallari ishlab chiqarish boshlandi. Keyingi besh yil ichida 310 ta loyiha amalga oshiriladi. Farish, Bahmal, Zafarobod va Yangiobod tumanlarida 56 ta konni ishlab chiqish va bir nechta ixtisoslashtirilgan klasterlar tashkil etish belgilandi. Shunday qilib, Farish tumanida bazalt tosh chuqur ishlov berilmoqda, texnopark yaratildi. Kompozit quvurlar, mineral plitalar, armatura, sun'iy tolalar kabi mahsulotlar ishlab chiqariladi. To'qimachilik va oziq-ovqat sanoatini rivojlantirish bo'yicha keng ko'lamli ishlar olib borilmoqda. Paxtani qayta ishlash sohasida istiqbolli loyihalar (1174 ish o'rni yaratilgan) va oziq - ovqat sanoati tizimida uchta loyiha (350 kishi doimiy ish bilan ta'minlangan) ishga tushirildi. 
- Mintaqada jami 4533 ta sanoat korxonasi mavjud bo'lib, ulardan 30 tasi yirik va 2721 tasi kichik. 2023-yilning birinchi yarim yilligi yakunida ular tomonidan 8,8 trln so'mlik mahsulot ishlab chiqarildi, - deydi viloyat hokimining mahalliy sanoatni rivojlantirish masalalari bo'yicha yordamchisi Sarvar Abdullayev. - Bundan tashqari, 2023-2024 yillarga mo'ljallangan yangi tashkil etilgan mahalliylashtirish dasturiga muvofiq mintaqada 52 ta korxonada 86 turdagi import o'rnini bosuvchi tovarlar ishlab chiqarish rejalashtirilgan.
Sanoatni rivojlantirish uchun yaratilgan imkoniyatlar tufayli joriy yilga kelib mahalliylashtirish dasturi korxonalari soni 2017 yilga nisbatan sakkiz baravar, loyihalar soni to'rt baravar, ishlab chiqarish hajmi esa 412 baravar ko'paydi. Mintaqada mahalliylashtirish dasturi doirasida so'nggi olti yil ichida 539 turdagi yangi mahsulotlar ishlab chiqarish o'zlashtirildi. Xususan, elektr simlari, maishiy texnika, klapanlar, aksessuarlar, quyosh suv isitgichlari, eksportga yo'naltirilgan qandolat mahsulotlari, sendvich panellar.
2019 yilda Jizzax viloyati rahbariyatiga mintaqada yirik avtomobil sanoati klasterini tashkil etish topshirildi. Bugungi kunda ushbu yo'nalishda tegishli ishlar olib borilmoqda: tayyor avtomobillar va ular uchun butlovchi qismlar ishlab chiqarishdan sanoat uchun zarur bo'lgan kadrlarni tayyorlashgacha. 
Yaqinda o'n minginchi Kia avtomobili o'tgan yil oxirida Jizzax erkin iqtisodiy zonasida ishga tushirilgan ADM Jizzax multibrend zavodining konveyeridan chiqdi. Korxonaning quvvati yiliga 25 ming avtomobilni tashkil etadi, loyihaning birinchi bosqichi qiymati esa 12 million dollardan oshadi. Bugungi kunda bu erda 13 turdagi Kia, Renault, Chery va Lada avtomobillari yig'iladi. Korxonada 150 ga yaqin malakali mutaxassislar ishlaydi. Jizzax avtomobil zavodining ikkinchi bosqichi Volkswagen tijorat avtomobillarini, uchinchisi esa Auto Motors Asia tijorat va yuk avtomobillarini ishlab chiqarish uchun mo'ljallangan.
Joriy yilning may oyida muqobil va qayta tiklanadigan energiya manbalari asosida avtomobillar ishlab chiqarish bo'yicha BYD Uzbekistan Factory qurilishi boshlandi. Ishlab chiqarish maydoni 10,6 gektar bo'lgan zavod Jizzax Auto asosida tashkil etilgan va xalqaro sifat va xavfsizlik standartlariga muvofiq ishlaydi. Bu NEV avtomobillarini ishlab chiqarish uchun ilg'or texnologiyalarni joriy etish imkonini beradi. 
- Mintaqada sanoat tarmoqlari rivojlanishi bilan bir vaqtda eksport hajmi ham oshib bormoqda. O'tgan yili 211 million dollarlik eksport amalga oshirildi, bu 2016 yilga nisbatan 2,5 baravar oshdi,-deydi viloyat investitsiyalar, sanoat va savdo boshqarmasi boshlig'i Ma'ruf Malikov. - Ushbu davrda 35 turdagi tovarlar eksport qilindi, 12 turdagi yangi mahsulotlar eksport qilindi. 2016 yilda 59 ta eksportchi korxona mavjud bo'lsa, 2022 yilda 173 ta korxona Rossiya, Xitoy, Turkiya, Qozog'iston, Tojikistonga mahsulot sotgan. Eksport geografiyasi Chili, Peru, Shimoliy Makedoniya, Senegal, Moldova kabi 24 mamlakatdan 42 ta davlatga kengaytirildi.
Hozirgi vaqtda mintaqa iqtisodiyotida agrar sektorning ulushi katta. 2016-2022 yillarda qishloq xo'jaligida 1216 ta loyiha foydalanishga topshirilishi natijasida 14,8 ming kishi ish bilan ta'minlandi. Xususan, seroz yerli yaylov yerlarini yetishtirish hisobiga qishloq xo'jaligi ekin maydonlari mahsulot ishlab chiqarishni yanada oshirish uchun kengaytirildi. So'nggi uch yil ichida qishloq xo'jaligi uchun 8283 gektar sug'oriladigan, 49 506 gektar yomg'irli yerlar o'zlashtirildi, bu esa aholi farovonligini oshirishga xizmat qilmoqda. 
Amaliyot shuni isbotlaydiki, rentabelligi past bo'lgan erlarda fermerlar, klasterlar va olimlarning hamkorligi, ushbu sohaga ilmiy va innovatsion yondashuv natijasida yuqori hosil olish mumkin. Joriy etilayotgan ilg'or zamonaviy texnologiyalar tufayli paxta va bug'doy hosildorligi ham oshdi. Etti yil oldin sug'oriladigan erlarda o'rtacha don hosildorligi 32,4 sentnerni tashkil etgan bo'lsa, bugungi kunda bu ko'rsatkich 73,7 sentnerga yetdi.    
Mintaqada paxta va don uchun yer maydonlari qisqartirildi, dehqon xo'jaliklari tashkil etildi. Natijada 47 920 ta ish o'rni tashkil etildi. Bu yil 4460 gektar yer auksionda sotildi, yetti mingga yaqin fermer xo'jaligi o'z faoliyatini boshladi, uch mingga yaqin ish o'rni yaratildi. Dalalarning chekkalarida tut va mevali daraxtlar ko'chatlari, sabzavotlar, guruch va boshqa ekinlar ekilgan. Fermer xo'jaliklarida dala stanlari tashkil etilgan, qushlar va asalarilarni ko'paytirish boshlangan.   
Sirdaryoning suv resurslari 2050 yilga kelib besh foizga, Amudaryo esa 15 foizga kamayishi kutilmoqda. Bu, o'z navbatida, qishloq xo'jaligida suvni tejaydigan texnologiyalardan samarali foydalanish va kengaytirishni talab qiladi. 2016-2022 yillarda tomchilatib sug'orish texnologiyasi mintaqaviy xo'jaliklar tomonidan 75,3 ming gektarga joriy etildi, bu esa 2019 yilda 11,2 mln kub metr suvni tejashga imkon berdi.2023 yilga kelib 28,9 mln kub metr.
Iqtisodiy o'sish, o'z navbatida, shahar va qishloqlarning farovonligi, odamlarning farovon hayoti darajasining oshishida aniq ko'rinadi. So'nggi olti yil ichida mavjud 308 ta qishloq mahallalarining infratuzilmasini yaxshilashga qaratilgan tasdiqlangan dasturlar doirasida jami olti trillion so'mdan ortiq mablag ' ajratildi. Natijada nafaqat Jizzax shahri, balki tuman va mahalla markazlari ham zamonaviy, obod va go'zal joylarga aylanmoqda.
Shuningdek, mintaqa aholisining sog'lig'ini saqlash, ularga malakali tibbiy xizmatlar ko'rsatish, sog'lom turmush tarzini targ'ib qilish, yuqori texnologiyali tibbiy xizmatlarning yangi turlarini yaratish bo'yicha dasturlar amalga oshirilmoqda. Tibbiy muassasalar va shunga mos ravishda yotoqxonalar soni ko'paydi. Viloyatning 97 mahallasida yangi poliklinikalar ochildi.
Sakkizta respublika ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy tibbiyot markazlarining mintaqaviy filiallari tashkil etildi. Xususan, ikkita bunday markaz uchun jahon standartlariga javob beradigan so'nggi namunadagi zamonaviy tibbiy asbob-uskunalar bilan jihozlangan yangi binolar qurildi. Ushbu filiallarda jarrohlik operatsiyalarining eng murakkab turlari ham amalga oshiriladi. Agar o'tgan yili viloyat markazida buyrak transplantatsiyasi bo'yicha ikki marta operatsiya o'tkazilgan bo'lsa, joriy yilda xuddi shu operatsiya Zaaminskiy tumanida ham muvaffaqiyatli amalga oshirildi. Va bir vaqtlar bunday murakkab operatsiyani hatto Toshkentda ham amalga oshirish mumkin emas edi.